Loãng xương âm thầm lấy đi sức mạnh của bộ khung nâng đỡ cơ thể, là nguyên nhân hàng đầu gây gãy xương, tàn phế ở người lớn tuổi.
TS.BS. Nguyễn Thị Nga, Trung tâm Cơ xương khớp, Bệnh viện Bạch Mai, giải thích loãng xương làm mật độ xương giảm, khiến xương giòn và dễ gãy. Chỉ một cái vấp nhẹ, một sự cố trượt tay, người bệnh có thể phải nằm bất động hàng tháng trời.
Biến chứng nặng nề hơn là gãy cổ xương đùi, có thể là “bản án” tàn phế suốt đời đối với nhiều bệnh nhân lớn tuổi. Bên cạnh đó, nhiều người bị loãng xương do mắc các bệnh lý nền như bệnh tuyến giáp, chuyển hóa, bệnh lý khớp viêm, sử dụng corticoid không đúng cách kéo dài, ung thư…
Điều đáng lo ngại là loãng xương thường tiến triển âm thầm, không có biểu hiện gì cho đến khi xảy ra gãy xương. Không ít trường hợp chỉ được phát hiện bệnh khi đã gãy xương.
Loãng xương có thể xảy ra với tất cả mọi người, nguy cơ cao hơn với phụ nữ sau mãn kinh, người trên 65 tuổi, nam giới trên 70 tuổi; những người có thể trạng gầy, thiếu dinh dưỡng, ít vận động; những người hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia; người mắc bệnh mạn tính (viêm khớp dạng thấp, bệnh tuyến giáp, nội tiết, tiêu hóa, bệnh máu…) hoặc dùng corticoid kéo dài. Ngoài ra, các yếu tố như tuổi, giới tính, di truyền, kích thước cơ thể, lối sống, dinh dưỡng và sinh hoạt cũng là các nguy cơ góp phần gây ra và thúc đẩy sự tiến triển của loãng xương.
Các triệu chứng, dấu hiệu cảnh báo loãng xương rất dễ nhận biết. Nếu đau lưng mạn tính, lưng gù, chiều cao giảm dần; đau cấp tính ở vùng cột sống (thường là do gãy đốt sống), đau vùng háng, mất vận động, bàn chân đổ ngoài (thường do gãy cổ xương đùi) hoặc vị trí cơ thể bị chấn thương, xuất hiện ngay cả sau chấn thương rất nhẹ và thường chỉ giảm khi nằm nghỉ, dễ tái phát, người bệnh cần đến cơ sở y tế khám.
Loãng xương là bệnh mạn tính phổ biến, nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát, đặc biệt khi chẩn đoán sớm và can thiệp kịp thời. Bisphosphonate là nhóm thuốc được lựa chọn đầu tiên và có tỷ lệ chi phí – hiệu quả hợp lý nhất trong các thuốc điều trị loãng xương. Nhưng trước hết, cần ăn đủ chất, vận động thường xuyên, khám sức khỏe định kỳ để chống lại “kẻ thù thầm lặng” làm giảm chất lượng sức khỏe và cuộc sống của chính mình.
Biện pháp đơn giản, hiệu quả dự phòng loãng xương như tắm nắng buổi sáng hoặc chiều muộn để tăng khả năng tổng hợp vitamin D tự nhiên của cơ thể. Ăn nhiều thực phẩm giàu canxi (sữa, tôm, cua, cá nhỏ có thể ăn cả xương, rau xanh) và bổ sung vitamin D khi cần thiết.
Tập thể dục đều đặn như đi bộ, yoga, bài tập kháng lực khoảng 30 phút/ngày, ít nhất 5 ngày/tuần. Bỏ những thói quen có hại như hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia. Kiểm tra mật độ xương định kỳ nếu thuộc nhóm nguy cơ.
“Nguyên tắc điều trị và dự phòng loãng xương là kết hợp thuốc, dinh dưỡng, vận động và loại bỏ yếu tố nguy cơ. Quan trọng nhất, hãy chủ động bảo vệ xương của mình trước khi quá muộn”, TS Nga nói.
Lê Nga