Mỗi sáng, anh Khang mất gần 15 phút chỉ để xoay đầu sang trái, một cử động đơn giản bỗng thành “cực hình”, bởi căn bệnh đau cổ vai gáy.
“Có hôm tôi không quay đầu lái xe được, phải xoay cả người”, anh kể. Ở tuổi 35, nhân viên kinh doanh này từng nghĩ những cơn đau là hậu quả của vài đêm ngủ sai tư thế. Nhưng khi vùng gáy nhức nhối lan xuống bả vai, rồi từng cơn đau lan tỏa lên đến đầu, anh biết không là tình trạng bình thường nữa. Kết quả khám tại bệnh viện cho thấy thoái hóa đốt sống cổ sớm khiến người đàn ông ở TP HCM sững sờ.
Anh thử đủ cách, từ uống thuốc, châm cứu, vật lý trị liệu, massage cao cấp, tiêu tốn hàng chục triệu đồng trong một năm. “Mỗi lần cơn đau tạm hết, tôi lại mừng như được sống lại. Nhưng chỉ vài ngày sau, mọi thứ lại quay lại, thậm chí còn tệ hơn”, anh nói, đôi tay xoa nhẹ sau gáy, nơi đã trở thành điểm đau quen thuộc.
Chị Hương, 34 tuổi, ở Gò Vấp, cũng sống cùng nỗi ám ảnh tương tự. Những ngày đầu, chỉ là cảm giác mỏi nhẹ khi gõ máy tính. Còn giờ đây, chị không thể giơ tay lên cao để chải tóc. “Mỗi sáng tôi phải nhờ con gái cột tóc cho. Nó hỏi ‘Mẹ mệt hả?’. Lúc đó tôi chỉ im lặng”, chị kể.
Bốn năm trước, chị được chẩn đoán thoái hóa đốt sống cổ. Từ đó, những đêm mất ngủ vì đau đầu sau gáy trở thành bình thường. Có ngày, vai lệch hẳn, lưng bắt đầu gù, cổ trĩu về phía trước – tư thế quen thuộc của người ngồi máy tính hàng giờ. “Tôi soi gương không nhận ra mình nữa”, chị nói.
Đau cổ vai gáy là tình trạng thường gặp, có thể xảy ra ở mọi người, đặc biệt dân văn phòng. Ảnh minh họa: Ngọc Phạm
Thoái hóa đốt sống cổ, vốn là bệnh của người trung niên nhưng giờ đây, đang tấn công cả người trẻ. “Những bệnh nhân giống anh Khang, chị Hương không còn hiếm”, ThS.BS Calvin Q. Trịnh, Giám đốc Đơn vị Phục hồi chức năng và hình thể HMR, xác nhận. “Nhiều bạn mới ngoài 25 tuổi đến khám trong tình trạng cột sống cổ cong về trước, vai xệ, đau cổ kéo dài. 60% trong số đó là dân văn phòng”.
Theo bác sĩ Trịnh, nguyên nhân sâu xa nằm ở hội chứng mất cân bằng cơ – hay còn gọi là hội chứng chéo trên (Upper Crossed Syndrome) – hệ quả của việc ngồi sai tư thế quá lâu, đặc biệt khi dùng máy tính và điện thoại. Khi một nhóm cơ bị co cứng, nhóm còn lại yếu đi, tạo ra “cuộc chiến ngầm” trong cơ thể, khiến cột sống dần biến dạng.
Một khảo sát của Viện Công nghệ Sinh học và Thần kinh học Mỹ (NIH, 2023) cho thấy, trung bình nhân viên văn phòng dành hơn 9,3 giờ mỗi ngày ngồi trước màn hình. 73% trong số đó từng trải qua cảm giác đau cổ vai gáy ít nhất một lần trong năm, và 1/3 trong số này chuyển thành đau mãn tính.
“Chúng ta đang sống trong thời đại mà cổ phải chống lại cả thế giới kỹ thuật số”, bác sĩ Trịnh nói
Cơn đau không chỉ gây mệt mỏi thể chất, nó làm giảm năng suất, gián đoạn công việc, ảnh hưởng đến giấc ngủ, và kéo theo lo âu, trầm cảm nhẹ. Theo báo cáo của Journal of Occupational Health (2024), người bị đau cổ mãn tính có nguy cơ giảm hiệu suất làm việc đến 30%, và nghỉ ốm gấp đôi so với người không có triệu chứng.
Theo các bác sĩ, hiện nay có những bài thuốc, bài tập, thủ thuật điều trị bằng y học cổ truyền đơn giản mà an toàn và hiệu quả như chườm nóng, bấm huyệt hay châm cứu, giác hơi… Bệnh nhân điều trị ở bệnh viện còn sử dụng cả liệu pháp sóng siêu âm, cấy chỉ, xoa bóp bấm huyệt.
Giải quyết triệt để hơn, phương pháp điều trị hiệu chỉnh cơ xương khớp, kết hợp thay đổi thói quen tư thế xấu và tập những động tác đơn giản tại nhà, bệnh nhân có thể lấy lại cân bằng cổ vai gáy. Tập khoảng 20-30 buổi là bệnh nhân có thể trở lại chiều cao bình thường, đầu không còn nhô khỏi trục cơ thể, ngực phồng đẹp không còn bị hõm, bờ vai sẽ mảnh mai không còn tròn xệ.
Với những cơn đau không kéo dài, bản thân người bệnh có thể tự điều trị bớt đau bằng cách dùng cao dán hoặc dùng hai bàn tay xoa bóp, gõ, vuốt cho vùng cổ, vai, gáy nhiều lần để giảm đau. Còn trường hợp nặng như thoát vị đĩa đệm, trượt đốt sống, vẹo cột sống…, người bệnh có thể được chỉ định phẫu thuật.
Tư thế ngồi đúng (bên trái). Ảnh: Bác sĩ cung cấp
Điều trị có thể giúp cải thiện cơn đau, nhưng phòng ngừa mới là chìa khóa. BS.CK2 Huỳnh Tấn Vũ, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM – Cơ sở 3, nhấn mạnh: “Giữ tư thế đúng là cách rẻ tiền và hiệu quả nhất để bảo vệ cổ vai gáy”. Ông khuyên nên duy trì tư thế 90-90-90 (góc 90 độ ở hông, đầu gối và khuỷu tay), tránh cúi đầu quá lâu, nghỉ giải lao sau mỗi 45-60 phút làm việc. Khi ngủ, gối chỉ nên cao 8-10 cm, để cổ thẳng với cột sống. Và tuyệt đối không “bẻ cổ cho kêu rắc rắc”, hành động tưởng vô hại nhưng có thể khiến đĩa đệm trượt ra ngoài, gây thoát vị.
“Cột sống của bạn giống như một cây non”, bác sĩ Vũ nói. “Nếu uốn sai hướng, nó sẽ mọc lệch mãi mãi”.
Các chuyên gia khuyến khích mỗi người dành ít nhất 10 phút mỗi ngày cho các động tác kéo giãn đơn giản: cúi, ngửa, nghiêng đầu, xoay vai, hít thở sâu. Vận động đều đặn không chỉ giúp giảm đau mà còn duy trì sự linh hoạt và bền vững cho toàn bộ hệ cơ xương.
Hiện, sau 5 buổi tập do bác sĩ hướng dẫn, chị Hương bớt đau, hết ê, cải thiện chức năng vai gáy đáng kể mà không cần kê toa thuốc điều trị. Chị có thể đưa tay lên cao để phơi quần áo ngay sau buổi tập thứ hai. Anh Khang cũng chia sẻ các cơn căng cơ, đau đớn giảm rõ rệt sau vài buổi tập. Cả hai tiếp tục được điều trị cân bằng cơ thân trên để ngăn ngừa tiến triển thoát vị đĩa đệm.
Mỹ Ý
*Tên nhân vật được thay đổi
