MỹHàng chục chương trình ngành Thiên văn, Vật lý và nhiều ngành khoa học khác đang cắt giảm, thậm chí ngừng tuyển nghiên cứu sinh, do tình hình tài trợ liên bang bất ổn.
Từ nhỏ, Phoenix-Avery Sarían đã mê thiên văn học khi được mẹ tặng một chiếc kính viễn vọng. Giờ đây, khi là sinh viên năm tư tại Đại học Bang Ohio, cô đối mặt với thử thách để tiếp tục theo đuổi con đường này: Đó là tìm được một suất học chương trình tiến sĩ.
Hàng chục chương trình ngành Thiên văn và Vật lý tại Mỹ dự định cắt số lượng nghiên cứu sinh trong năm học tới, thậm chí có nơi ngừng tuyển hoàn toàn. Vì thế, Sarían đang phải nộp hồ sơ đến gần 20 trường, nhiều hơn hẳn dự tính ban đầu.
Theo khảo sát 150 chương trình sau đại học trong lĩnh vực này, 1/3 cho biết sẽ nhận ít hoặc không tuyển nghiên cứu sinh cho năm học 2026-2027. Nhiều ngành khoa học khác tương tự. Ví dụ như ngành Sinh học, tới 40 trên 45 chương trình sau đại học được khảo sát đã hoặc sẽ giảm quy mô tuyển tiến sĩ.
Những trường tinh hoa cũng không tránh khỏi tình cảnh này. Đại học Harvard gần đây đã giảm tới 70% suất tuyển tiến sĩ ở nhiều ngành; Đại học Chicago không tuyển nghiên cứu sinh mới vào 19 chương trình, đồng thời giảm 30% số học viên tiến sĩ được tài trợ nội bộ cho tới năm học 2030-2031.
“Không thiếu đề tài nghiên cứu, cũng chẳng thiếu người muốn làm, nhưng chúng tôi bị kẹt vì nguồn lực”, theo nhà thiên văn Emily Levesque, Đại học Washington.
Sinh viên Đại học bang Ohio, Mỹ. Ảnh: The Ohio State University
Từ khi Tổng thống Trump nhậm chức, chính quyền đột ngột đóng băng hàng tỷ USD tài trợ nghiên cứu, khiến nhiều trường phải giảm gấp chỉ tiêu tiến sĩ. Dù đã khôi phục được một phần, ngân sách của các trường được cho vẫn bất ổn. Giờ họ phải cân nhắc kỹ quy mô tuyển sinh.
Một số yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến tình hình tuyển sinh năm 2026. Chẳng hạn hai chính sách có hiệu lực từ tháng 7 năm sau là loại bỏ chương trình cho vay GRAD Plus (khoản vay liên bang do Bộ Giáo dục Mỹ cấp trực tiếp cho sinh viên cao học) và giới hạn số tiền mà sinh viên sau đại học được phép vay.
Giới học giả lo ngại hậu quả lâu dài. Jessaca Leinaweaver, chủ nhiệm khoa Nhân học, Đại học Brown, nơi cũng đang tạm dừng tuyển tiến sĩ, tin rằng số lượng nghiên cứu sinh ít đi sẽ khiến cơ hội học tập, trao đổi và hình thành mạng lưới hỗ trợ giữa sinh viên suy giảm đáng kể.
“Nghiên cứu sinh là lực lượng thực hiện phần lớn công việc trong các phòng thí nghiệm. Nếu kéo dài vài năm, lực lượng khoa học Mỹ sẽ thu hẹp, tạo ra ít nghiên cứu và phát minh hơn”, theo Donna Ginther, nhà kinh tế học tại Đại học Kansas.
Tại các đại học Mỹ, hai nguồn tài trợ chính cho nghiên cứu là quỹ của trường và tài trợ liên bang. Nguồn tài trợ liên bang có thể chiếm từ 15% đến gần 50% tổng doanh thu của một trường, tổng cộng khoảng 39,7 tỷ USD vào năm 2023.
Khánh Linh (Theo Nature, The Chronicle of Higher Education, Urban Institute)