Giáo sư Kenji Fukaya nhận giải thưởng Shaw năm 2025, kèm phần thưởng 1,2 triệu USD, thuộc diện cao nhất trong giới Toán học.
Buổi lễ trao giải diễn ra tại Hong Kong ngày 21/10. Giáo sư Fukaya được vinh danh vì những đóng góp tiên phong trong lĩnh vực hình học đối xứng, đặc biệt là việc hình dung và xây dựng một hạng mục Toán học mới – được gọi là Phạm trù Fukaya.
Công trình này mô tả cách các đa tạp Lagrange tương tác trong một đa tạp đối xứng, mở ra những hướng nghiên cứu sâu hơn trong tô pô học, đối xứng gương và lý thuyết chuẩn.
Fukaya là nhà Toán học đầu tiên của Nhật Bản và người thứ tư ở châu Á nhận giải này.
Tại lễ trao giải, Fukaya chia sẻ rằng nghiên cứu Toán học thường cô độc và việc được công nhận tuy hiếm nhưng có ý nghĩa sâu sắc. Ông cảm ơn các cộng sự và gia đình vì đã hỗ trợ mình suốt chặng đường nghiên cứu.
Giáo sư Kenji Fukaya. Ảnh: Website Đại học Stony Brook, Mỹ
Kenji Fukaya sinh năm 1959 tại Yokohama, Nhật Bản. Ông tốt nghiệp cử nhân tại Đại học Tokyo năm 1981, nhận bằng tiến sĩ 5 năm sau đó. Ông từng giảng dạy tại hai ngôi trường hàng đầu nước này là Đại học Tokyo và Đại học Kyoto, trước khi trở thành Giáo sư tại Trung tâm Vật lý và Hình học Simons ở Đại học Stony Brook, Mỹ.
Ông chuyển đến Trung Quốc hồi năm ngoái, làm việc tại Viện Khoa học Toán ứng dụng Bắc Kinh (BIMSA) và Trung tâm Khoa học Toán Yau (YMSC) thuộc Đại học Thanh Hoa, Trung Quốc.
Giải thưởng Shaw ra đời năm 2002, mang tên Run Run Shaw, nhà từ thiện và nhà sản xuất phim nổi tiếng tại Hong Kong (Trung Quốc). Giải được trao lần đầu vào năm 2004, gồm ba hạng mục chính: Thiên văn học, Khoa học Đời sống và Y học, Khoa học Toán học. Ứng viên được đề cử kín bởi các chuyên gia quốc tế, và người đoạt giải do Ủy ban Shaw lựa chọn độc lập dựa trên đánh giá học thuật nghiêm ngặt.
Năm nay, giải Shaw cho hạng mục Thiên văn học được trao cho Giáo sư John Richard Bond tại Viện Vật lý thiên văn lý thuyết Canada và Giáo sư Vật lý thiên văn George Efstathiou ở Đại học Cambridge, Anh.
Với hạng mục Khoa học Đời sống và Y học, người được trao giải là Wolfgang Baumeister, Giám đốc danh dự và thành viên khoa học tại Viện Hóa sinh Max Planck, Đức.
Khánh Linh (Theo The Korea Herald, The Shaw Prize)