Chuyên gia Anh cho rằng tên lửa Burevestnik có số lượng ít, bay chậm và dễ bị phát hiện, tạo điều kiện để vũ khí phương Tây đánh chặn.
Tổng thống Vladimir Putin ngày 26/10 cho biết Nga đã thực hiện thành công cuộc thử nghiệm cuối cùng với tên lửa hành trình hạt nhân Burevestnik, đồng thời ra lệnh chuẩn bị hạ tầng cần thiết để đưa vào biên chế quân đội.
Lò phản ứng hạt nhân cung cấp nguồn năng lượng gần như vô tận cho tên lửa, giúp nó về lý thuyết có thể bay liên tục trong nhiều năm nếu các hệ thống dẫn đường và thiết bị điện tử hoạt động ổn định. Đây là lý do Burevestnik sở hữu “tầm bay không giới hạn”.
Nga phóng thử tên lửa hành trình hạt nhân Burevestnik hồi năm 2018. Video: BQP Nga
Burevestnik được cho là bay ở độ cao 50-100 m, khiến các hệ thống phòng thủ tên lửa không thể phát hiện từ xa và có rất ít thời gian phản ứng.
Trong quá trình bay, tên lửa còn liên tục đổi hướng nhằm vòng tránh các hệ thống cảnh báo sớm và phòng không trên biển. Đây được coi là tính năng quan trọng, nhất là khi tên lửa có tầm bắn không giới hạn. Nó có thể bay vòng qua mọi tổ hợp phòng thủ và đánh trúng mục tiêu từ những hướng bất ngờ nhất.
Không quân Mỹ hồi năm 2020 công bố báo cáo về Burevestnik, nhận định loại tên lửa này sẽ giúp Nga sở hữu vũ khí “độc nhất vô nhị với năng lực tấn công xuyên lục địa”.
Tờ Wall Street Journal nhận định những tính năng này giúp Burevestnik trở thành mối đe dọa tiềm tàng với lá chắn “Vòm Vàng” mà Tổng thống Mỹ Donald Trump ra lệnh phát triển, do hệ thống này được thiết kế để bắn hạ tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM), vốn có quỹ đạo bay cao hơn nhiều.
“Radar mặt đất thường bị giới hạn bởi tầm nhìn thẳng và đường chân trời. Điều này khiến chúng không thể phát hiện tên lửa hành trình, máy bay không người lái (UAV) và phi cơ bay thấp cho đến khi mục tiêu đã ở rất gần”, Hamish de Bretton-Gordon, cựu sĩ quan lục quân Anh và hiện là bình luận viên quân sự của tờ Telegraph, cho biết.
Dù vậy, ông Bretton-Gordon lưu ý rằng vấn đề này đã được phương Tây khắc phục từ lâu, bằng cách triển khai máy bay cảnh báo sớm để mở rộng tầm phát hiện và theo dõi mục tiêu. “Burevestnik có thể bay vòng quanh Trái Đất và lao tới từ hướng bất ngờ, song sẽ bị phát hiện ngay khi tiến vào bán kính hoạt động của máy bay cảnh báo sớm NATO”, chuyên gia Anh tuyên bố.
Tầm nhìn của radar trên không và radar mặt đất với mục tiêu bay thấp. Đồ họa: Telegraph
Một nhược điểm nữa của Burevestnik là tốc độ hành trình cận âm, khiến nó dễ bị bắn hạ nếu lộ diện trước các biện pháp cảnh giới của đối phương. Đây cũng là điểm yếu chung của nhiều tên lửa hành trình trên thế giới, thúc đẩy các cường quốc quân sự phải phát triển những dòng tên lửa hành trình siêu thanh để tăng khả năng xuyên phá lưới phòng không.
Một thách thức tiềm tàng khác nằm ở động cơ hạt nhân. Một số chuyên gia phương Tây cho rằng nó sẽ phát ra bức xạ và thải các hạt đồng vị phóng xạ trong quá trình bay, cho phép đối phương phát hiện được từ khoảng cách rất xa, thậm chí là từ trên vũ trụ.
“Chúng ta sẽ biết tình hình ngay khi họ kích hoạt lò phản ứng trên Burevestnik”, William Alberque, chuyên gia cấp cao tại viện nghiên cứu Diễn đàn Thái Bình Dương, cho hay.
Tình báo Na Uy xác nhận Nga hôm 21/10 phóng tên lửa Burevestnik từ quần đảo Novaya Zemlya ở Biển Barents và mức độ phóng xạ ở khu vực vẫn chưa tăng kể từ thời điểm đó. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng vẫn còn quá sớm để đưa ra kết luận về vấn đề này.
Douglas Barrie, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), cho biết khai hỏa tên lửa Burevestnik cũng không đơn giản, vì lò phản ứng hạt nhân không tạo đủ lực đẩy để phóng quả đạn từ trạng thái tĩnh.
Trong đợt thử nghiệm năm 2018, Burevestnik sử dụng tầng đẩy sơ tốc nhiên liệu rắn để rời ống phóng và tăng độ cao, sau đó dùng hai tầng đẩy phụ nhằm tăng tốc rồi mới kích hoạt lò phản ứng hạt nhân. “Đây không phải quy trình dễ dàng”, Barrie nói, thêm rằng tích hợp nhiều hệ thống sẽ làm tăng chi phí và làm hoạt động sản xuất, bảo trì và vận hành phức tạp hơn.
Tên lửa Burevestnik được lắp ráp tại nhà máy trong ảnh công bố năm 2018. Ảnh: BQP Nga
Chuyên gia Bretton-Gordon cũng cho rằng chi phí là thách thức lớn đối với Moskva, đặc biệt khi xung đột Ukraine và các lệnh trừng phạt phương Tây đang gây áp lực lên nền kinh tế Nga.
“Burevestnik sẽ có giá xuất xưởng cực lớn. Số tiền chế tạo một quả Burevestnik đủ để Nga sản xuất hàng chục hay thậm chí hàng trăm tên lửa đơn giản hơn, hoặc lượng lớn máy bay UAV. Điều này sẽ hạn chế tổng số tên lửa được đưa vào biên chế, cho phép phương Tây dễ dàng theo dõi và đối phó chúng hơn”, ông nói.
Giới quan sát cho rằng chưa thể kết luận về năng lực thực sự của Burevestnik, nhưng mẫu tên lửa này vẫn cho phép Nga gửi đi thông điệp chính trị cứng rắn và giúp nước này giành lợi thế khi nối lại đàm phán với Mỹ về kiểm soát vũ khí.
“Mục đích chính của Burevestnik là giúp Tổng thống Putin nói với người đồng cấp Mỹ rằng Nga có khả năng vượt qua mọi hệ thống phòng không trên thế giới”, Pavel Podvig, chuyên gia cấp cao tại Viện Nghiên cứu Giải trừ quân bị của Liên Hợp Quốc, nêu quan điểm.
Phạm Giang (Theo Wall Street Journal, Telegraph)
