[unable to retrieve full-text content]
Nữ sinh công bố quốc tế từ nghiên cứu về rơm, rạ, vỏ trấu
Nghiên cứu vật liệu xanh từ phụ phẩm nông nghiệp như rơm, rạ hay vỏ trấu, giúp Thanh Hoa, 22 tuổi, giành giải Nữ sinh Khoa học công nghệ Việt Nam.
Cô gái quê Lâm Đồng, hiện là sinh viên ngành Khoa học vật liệu, trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia TP HCM.
Hoa là một trong 20 nữ sinh được Trung ương Đoàn, Bộ Khoa học và Công nghệ trao giải hôm 15/10, vì thành tích học tập và nghiên cứu nổi bật. Nữ sinh có điểm trung bình học tập (GPA) 3.62/4, thuộc nhóm xuất sắc của trường, cùng công bố quốc tế trên tạp chí Q1 với vai trò đồng tác giả.
Phạm Thanh Hoa trong lễ trao học bổng Vallet năm 2025. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Hoa kể đến với ngành Khoa học vật liệu từ những tò mò trong cuộc sống hàng ngày.
“Những vật dụng quen thuộc như ly, chén, cho đến những sản phẩm phức tạp hơn như pin hay cảm biến sinh học, đều có chung một bản chất là vật liệu. Điều đó khiến em muốn tìm hiểu cách vật liệu được tạo ra và cải tiến nó”, Hoa chia sẻ.
Dù vậy, đây vẫn còn là lĩnh vực mới mẻ với nhiều người. Gia đình và bạn bè bất ngờ khi Hoa chọn ngành này, thậm chí có người hoài nghi, không ủng hộ.
“Hầu hết mọi người nghĩ vật liệu đồng nghĩa với vật liệu xây dựng và cho rằng đây là ngành dành cho nam giới”, nữ sinh nhớ lại. Vì đã tìm hiểu kỹ, nhận thấy đây là lĩnh vực có nhiều ứng dụng trong đời sống, đặc biệt là trong nghiên cứu vật liệu polymer, Hoa vẫn quyết định theo đuổi.
Theo Hoa, trong quá trình học, không ít bạn bè cho rằng các môn đại cương như vi tích phân hay vật lý khá nặng và khô khan. Nhưng với Hoa, những môn học ấy lại giúp cô hiểu sâu hơn về bản chất các hiện tượng, có thêm động lực tham gia nghiên cứu khoa học. Càng đi sâu vào thực nghiệm, Hoa càng cảm nhận rõ những thử thách và yêu cầu khắt khe của công việc này.
“Nhiều thí nghiệm nhìn qua thì có vẻ đơn giản trên lý thuyết, nhưng khi thực hành lại rất phức tạp. Có khi mình phải mất hàng tuần, thậm chí hàng tháng để làm đi làm lại một thí nghiệm”, Hoa kể.
Điểm nhấn trong hồ sơ của Hoa là bài báo đăng trên ACS Applied Polymer Materials Q1 – nhóm cao nhất trong hệ thống phân loại tạp chí khoa học quốc tế, trong vai trò đồng tác giả.
Đề tài mang tên “Cellulose-Based Proton Exchange Membrane Derived from an Agricultural Byproduct”, về tổng hợp màng trao đổi proton từ phụ phẩm nông nghiệp như rơm, rạ hay vỏ trấu – nguồn cellulose (một hợp chất hữu cơ) tự nhiên phong phú tại Việt Nam.
Theo Hoa, hướng nghiên cứu này vừa phát triển vật liệu thân thiện môi trường, giảm phụ thuộc polymer (hợp chất có khối lượng phân tử lớn) từ dầu mỏ, vừa tận dụng hiệu quả sinh khối nông nghiệp. Ứng dụng thực tiễn của màng này nằm trong pin nhiên liệu hydro, một công nghệ năng lượng xanh tiềm năng.
Trước khi bài báo được đăng, Hoa không ít lần nhận góp ý nghiêm khắc từ người bình duyệt. Cô thấy áp lực, song cũng nhận ra điều này giúp bản thân rèn luyện tư duy phản biện và hoàn thiện nghiên cứu.
PGS.TS Hoàng Thị Đông Quỳ, Trưởng Bộ môn Vật liệu Polymer và Composite, người trực tiếp hướng dẫn Hoa, cho biết đề tài mà Hoa cùng nhóm thực hiện thuộc hướng nghiên cứu mới và phức tạp trong lĩnh vực vật liệu polymer. Nhiều công đoạn Hoa phải tự tìm hiểu tài liệu và xây dựng quy trình thí nghiệm từ đầu.
“Điểm nổi trội của Thanh Hoa là tư duy logic, mục tiêu rõ ràng và khả năng giải quyết vấn đề linh hoạt”, cô Quỳ nhận xét. Theo cô, trong nghiên cứu khoa học, không chỉ cần sự chăm chỉ mà còn phải biết nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ để tìm ra hướng đi tối ưu. Hoa đã làm rất tốt điều đó.
Hoa trong lễ bảo vệ khóa luận tốt nghiệp khóa 2021 – 2025. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Hoa nói giải thưởng Nữ sinh Khoa học công nghệ 2025 ngoài niềm vui cũng đem đến áp lực từ kỳ vọng của thầy cô, bạn bè và gia đình. Tuy nhiên, cô giữ tinh thần bình tĩnh và bền bỉ bằng cách tập trung vào mục tiêu nghiên cứu, tiếp thu góp ý, và coi mỗi thử thách là cơ hội để học hỏi và tiến bộ.
Hiện tại, Hoa chưa vội đi làm mà dành toàn bộ thời gian học ngoại ngữ, với mong muốn học cao hơn về vật liệu và năng lượng bền vững.
Vân Khanh – Thu Huyền
Đóng băng tuyển nghiên cứu sinh tiến sĩ ở Mỹ
MỹHàng chục chương trình ngành Thiên văn, Vật lý và nhiều ngành khoa học khác đang cắt giảm, thậm chí ngừng tuyển nghiên cứu sinh, do tình hình tài trợ liên bang bất ổn.
Từ nhỏ, Phoenix-Avery Sarían đã mê thiên văn học khi được mẹ tặng một chiếc kính viễn vọng. Giờ đây, khi là sinh viên năm tư tại Đại học Bang Ohio, cô đối mặt với thử thách để tiếp tục theo đuổi con đường này: Đó là tìm được một suất học chương trình tiến sĩ.
Hàng chục chương trình ngành Thiên văn và Vật lý tại Mỹ dự định cắt số lượng nghiên cứu sinh trong năm học tới, thậm chí có nơi ngừng tuyển hoàn toàn. Vì thế, Sarían đang phải nộp hồ sơ đến gần 20 trường, nhiều hơn hẳn dự tính ban đầu.
Theo khảo sát 150 chương trình sau đại học trong lĩnh vực này, 1/3 cho biết sẽ nhận ít hoặc không tuyển nghiên cứu sinh cho năm học 2026-2027. Nhiều ngành khoa học khác tương tự. Ví dụ như ngành Sinh học, tới 40 trên 45 chương trình sau đại học được khảo sát đã hoặc sẽ giảm quy mô tuyển tiến sĩ.
Những trường tinh hoa cũng không tránh khỏi tình cảnh này. Đại học Harvard gần đây đã giảm tới 70% suất tuyển tiến sĩ ở nhiều ngành; Đại học Chicago không tuyển nghiên cứu sinh mới vào 19 chương trình, đồng thời giảm 30% số học viên tiến sĩ được tài trợ nội bộ cho tới năm học 2030-2031.
“Không thiếu đề tài nghiên cứu, cũng chẳng thiếu người muốn làm, nhưng chúng tôi bị kẹt vì nguồn lực”, theo nhà thiên văn Emily Levesque, Đại học Washington.
Sinh viên Đại học bang Ohio, Mỹ. Ảnh: The Ohio State University
Từ khi Tổng thống Trump nhậm chức, chính quyền đột ngột đóng băng hàng tỷ USD tài trợ nghiên cứu, khiến nhiều trường phải giảm gấp chỉ tiêu tiến sĩ. Dù đã khôi phục được một phần, ngân sách của các trường được cho vẫn bất ổn. Giờ họ phải cân nhắc kỹ quy mô tuyển sinh.
Một số yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến tình hình tuyển sinh năm 2026. Chẳng hạn hai chính sách có hiệu lực từ tháng 7 năm sau là loại bỏ chương trình cho vay GRAD Plus (khoản vay liên bang do Bộ Giáo dục Mỹ cấp trực tiếp cho sinh viên cao học) và giới hạn số tiền mà sinh viên sau đại học được phép vay.
Giới học giả lo ngại hậu quả lâu dài. Jessaca Leinaweaver, chủ nhiệm khoa Nhân học, Đại học Brown, nơi cũng đang tạm dừng tuyển tiến sĩ, tin rằng số lượng nghiên cứu sinh ít đi sẽ khiến cơ hội học tập, trao đổi và hình thành mạng lưới hỗ trợ giữa sinh viên suy giảm đáng kể.
“Nghiên cứu sinh là lực lượng thực hiện phần lớn công việc trong các phòng thí nghiệm. Nếu kéo dài vài năm, lực lượng khoa học Mỹ sẽ thu hẹp, tạo ra ít nghiên cứu và phát minh hơn”, theo Donna Ginther, nhà kinh tế học tại Đại học Kansas.
Tại các đại học Mỹ, hai nguồn tài trợ chính cho nghiên cứu là quỹ của trường và tài trợ liên bang. Nguồn tài trợ liên bang có thể chiếm từ 15% đến gần 50% tổng doanh thu của một trường, tổng cộng khoảng 39,7 tỷ USD vào năm 2023.
Khánh Linh (Theo Nature, The Chronicle of Higher Education, Urban Institute)
Viện Nghiên cứu Tâm Anh hợp tác Oxford đào tạo y tế chuyên sâu
Đại học Oxford ký kết Viện Nghiên cứu Tâm Anh đào tạo y khoa, tìm giải pháp mới trị ung thư, tim mạch, đánh dấu lần đầu hợp tác viện tư nhân Việt Nam.
Các hoạt động sẽ triển khai sau lễ ký kết ngày 28/10 tại Anh. Lễ ký kết có sự chứng kiến của Tổng Bí thư Tô Lâm và Giáo sư Irene Tracey, Phó hiệu trưởng Đại học Oxford. Sự kiện nhằm cụ thể hóa Biên bản ghi nhớ (MOU) mà Viện Nghiên cứu Tâm Anh thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh và Đại học Oxford đã ký hồi tháng 1, đánh dấu bước tiến mới về hợp tác đào tạo, nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo mảng y tế.
Viện Nghiên cứu Tâm Anh, Đại học Oxford cùng ký Hợp tác triển khai trao đổi đào tạo, nghiên cứu và đổi mới y tế, trước sự chứng kiến của Tổng Bí thư Tô Lâm và GS Irene Tracey – Phó hiệu trưởng Đại học Oxford. Ảnh: Viện Nghiên cứu Tâm Anh
Trước đông đảo giáo sư, giảng viên, nhà nghiên cứu và trí thức trẻ, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh Việt Nam coi Anh không chỉ là một đối tác thương mại, giáo dục, khoa học công nghệ, mà là đối tác chiến lược dài hạn để cùng định hình các chuẩn mực hợp tác trong thế kỷ XXI.
Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng hai bên cần một mô hình hợp tác mới, thiết thực, có thể đo đếm, lan tỏa lợi ích trực tiếp tới người dân hai nước. Đó là sự kết hợp giữa thế mạnh khoa học cơ bản, khoa học ứng dụng, công nghệ cao, y sinh, y tế cộng đồng, giáo dục đại học, quản trị đô thị, chuyển đổi năng lượng, dịch vụ tài chính, của Anh với nhu cầu chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đổi mới quản trị phát triển, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa tại Việt Nam.
Ở giai đoạn đầu, hai bên tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học, quản trị dữ liệu về y tế, trao đổi chuyên gia. Gần nhất, vào tháng 12 năm nay sẽ có ba khóa đầu tiên đào tạo chuyên sâu về quản lý và nghiên cứu y khoa, giúp học viên tiếp cận phương pháp – hệ thống phân tích dữ liệu chuẩn quốc tế, do các giáo sư Oxford trực tiếp giảng dạy.
Hai bên cũng phối hợp thực hiện các nghiên cứu về giải pháp, ứng dụng mới trong khám chữa những vấn đề sức khỏe toàn cầu như ung thư, tim mạch, tiểu đường, đột quỵ – cũng là những bệnh đang gia tăng nhanh ở nước ta.
Các dự án khoa học chung sẽ được công bố quốc tế hàng năm, góp phần mở rộng hợp tác học thuật, nâng cao vị thế y học Việt Nam, tăng hiệu quả thực tiễn trong khám chữa bệnh, bồi dưỡng nhân lực.
Tại lễ ký kết, Phó giáo sư Proochista Ariana, thành viên Hội đồng trường phụ trách phát triển quốc tế, đánh giá cao cơ hội hợp tác Việt Nam. “Chúng tôi hướng đến xây dựng văn hóa, năng lực nghiên cứu, tạo ra bằng chứng khoa học để hỗ trợ cải thiện sức khỏe người Việt”, bà nói.
Viện Nghiên cứu Tâm Anh đầu tư lớn vào hệ thống cơ sở vật chất hiện đại, quy mô lớn, sẵn sàng cho chương trình hợp tác với Đại học Oxford về lĩnh vực nghiên cứu, giáo dục và khoa học sức khỏe. Ảnh: Thanh Dung
Dịp này, hai bên ra mắt website “Chương trình hợp tác Tâm Anh Oxford Partnership” (TOP), đặt trên website của Oxford (ox.ac.uk) và Viện Nghiên cứu Tâm Anh (tamri.vn). Trang dự kiến hoạt động đầu tháng 11, cập nhật thông tin khóa đào tạo, trao đổi chuyên gia, dự án nghiên cứu chung.
Viện Nghiên cứu Tâm Anh đánh giá hợp tác với Oxford có ý nghĩa đặc biệt trong giai đoạn Việt Nam chuyển từ phòng chống bệnh truyền nhiễm sang ưu tiên ngừa bệnh mạn tính, ứng dụng công nghệ cao trong khám chữa bệnh theo tinh thần Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị.
Sau khi ký MOU hồi tháng 1, để tiến tới việc ký kết, hai bên chuẩn bị trong thời gian dài. BS.CKI Phương Lễ Trí, Giám đốc Điều hành Viện Nghiên cứu Tâm Anh, cho biết: “Chúng tôi đầu tư nền tảng nghiên cứu, cơ sở vật chất lẫn đội ngũ chuyên môn đủ năng lực phối hợp trong lĩnh vực khoa học dữ liệu, y học và công nghệ sinh học”.
Hai đơn vị cũng tổ chức nhiều hoạt động trao đổi tại Anh và Việt Nam. Các buổi làm việc song phương giúp thống nhất kế hoạch hợp tác chi tiết, hướng đến phát triển bền vững trong đào tạo, nghiên cứu khoa học và bồi dưỡng nguồn nhân lực y tế chất lượng cao.
Viện Nghiên cứu Tâm Anh thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, thành lập năm 2023. Đơn vị là đối tác của Đại học Stanford (Mỹ), AstraZeneca, Pfizer, Sanofi, GSK, Abbott… trong đào tạo, nghiên cứu phát triển, thử nghiệm lâm sàng công nghệ sinh học, thuốc, vaccine lẫn ứng dụng AI trong y tế.
Năm 2024, Viện Nghiên cứu Tâm Anh là đơn vị ngoài nước Mỹ đầu tiên tham gia thử nghiệm lâm sàng pha 2A thuốc miễn dịch đường uống RBS2418 trong điều trị ung thư, thực hiện song song với các nhà khoa học tại Đại học Stanford và Đại học California San Francisco (UCSF).
Oxford là đại học cổ và danh tiếng nhất thế giới. Với lịch sử giảng dạy từ năm 1096, nơi đây từng đào tạo hàng nghìn học giả có tiếng, trong đó có 25 thủ tướng Anh, 6 vị vua, 46 nhà khoa học đoạt giải Nobel. 10 năm liên tiếp trường ở vị trí số một trên bảng xếp hạng toàn cầu của Times Higher Education.
Phú Cát
Thái Lan thu hồi 200.000 lọ dầu hít thảo dược nhiễm khuẩn
Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) Thái Lan phát hiện dầu hít thảo dược “Hong Thai Formula 2” nhiễm vi khuẩn Clostridium, buộc nhà sản xuất phải thu hồi 200.000 sản phẩm.
Theo The Nation ngày 29/10, lô hàng bị ảnh hưởng mang số hiệu 332, sản xuất từ tháng 12/2024 và hết hạn vào tháng 12/2027. Quyết định thu hồi được đưa ra sau khi Cục Khoa học Y tế kiểm nghiệm và phát hiện sản phẩm vượt giới hạn vi sinh vật hiếu khí, nấm men, nấm mốc, đặc biệt là sự hiện diện của vi khuẩn Clostridium. FDA Thái Lan khẳng định đây là hành vi vi phạm quy định của Bộ Y tế Công cộng.
Trong thông báo ngày 28/10, ông Teerapong Rabueathum, người sáng lập công ty Thai Herbal Hong Thai, cho biết “tôn trọng kết quả kiểm tra của FDA” và gửi lời xin lỗi đến các nhà phân phối cùng khách hàng. Doanh nghiệp khẳng định sự cố chỉ giới hạn ở lô 332 và các lô hàng khác vẫn an toàn. Công ty đang phối hợp với FDA để tiêu hủy toàn bộ sản phẩm bị thu hồi, dự kiến vào ngày 4/11.
Dầu hít thảo dược không đạt tiêu chuẩn chất lượng được FDA Thái Lan cảnh báo. Ảnh: The Nation
Nhà sản xuất cam kết tăng cường kiểm soát chất lượng ở mọi giai đoạn, bao gồm cả việc khử trùng bằng tia cực tím (UV). Đối với các nhà phân phối hoặc khách hàng còn giữ sản phẩm thuộc lô hàng bị ảnh hưởng, công ty cam kết nhận lại, hoàn tiền và tặng sản phẩm mới thay thế.
Dầu hít Hong Thai Formula 2, được cấp phép từ năm 2021, trở nên nổi tiếng sau khi được ca sĩ Lisa của nhóm Black Pink sử dụng. Tại Việt Nam, sản phẩm này đang được bán trên các sàn thương mại điện tử với giá 48.000-54.000 đồng, quảng cáo có tác dụng giảm đau nhẹ, thông mũi, giảm say tàu xe.
Trung tâm y khoa Johns Hopkins (Mỹ) cho biết Clostridium là vi khuẩn kỵ khí có khả năng tạo bào tử để tồn tại trong môi trường như đất hoặc đường tiêu hóa. Giống vi khuẩn này đặc biệt nguy hiểm vì bao gồm cả tác nhân gây bệnh uốn ván (Clostridium tetani) và ngộ độc thịt (Clostridium botulinum).
FDA Thái Lan cảnh báo nhà sản xuất vi phạm có thể đối mặt án tù tối đa hai năm và phạt tiền đến 200.000 baht (khoảng 162 triệu đồng). Người bán các sản phẩm không đạt chuẩn cũng có thể bị phạt 50.000 baht (hơn 40 triệu đồng) và 6 tháng tù giam. Cơ quan này khuyến cáo người dân thận trọng khi mua hoặc sử dụng sản phẩm.
Bình Minh (Theo The Nation, Asian News Network)
5 thói quen buổi sáng phổ biến âm thầm hại thận
Bỏ nước, nhịn tiểu, uống thuốc khi đói, thiếu bù nước khi tập, bỏ bữa sáng là những thói quen phổ biến âm thầm hại thận.
Hầu hết chúng ta không nghĩ đến thận khi bắt đầu ngày mới: thức dậy, pha tách cà phê, vội vã chuẩn bị và lao vào công việc. Thế nhưng, những việc tưởng chừng nhỏ nhặt trong vài giờ đầu tiên có thể gây áp lực lớn lên thận – cơ quan đảm nhận lọc chất thải, cân bằng chất lỏng và kiểm soát huyết áp.
Dưới đây là 5 thói quen buổi sáng phổ biến nhưng tiềm ẩn nguy cơ tổn thương thận nếu lặp lại lâu dài.
Bỏ qua ly nước đầu tiên
Sau giấc ngủ dài, cơ thể rơi vào tình trạng mất nước nhẹ. Thận đã làm việc suốt đêm để lọc chất thải mà không có đủ nước hỗ trợ. Nếu thức uống đầu tiên là cà phê hay trà, bạn đang buộc thận “làm thêm giờ”.
Báo cáo trên Obesity Facts nhấn mạnh nước giúp pha loãng khoáng chất, ngăn ngừa sỏi thận và giảm nồng độ vasopressin – hormone gây căng thẳng cho thận.
Các chuyên gia khuyến cáo hãy uống một ly nước ngay khi thức dậy, trước bất kỳ đồ uống chứa caffeine nào. Chỉ một thay đổi nhỏ này đã giúp thận hoạt động hiệu quả hơn.
Nhịn tiểu quá lâu
Nhiều người thức dậy và lao vào bữa sáng hoặc tập luyện mà không đi vệ sinh. Việc giữ nước tiểu khiến bàng quang căng giãn, tạo áp lực ngược lên thận.
Nghiên cứu trên Tạp chí Y học Gia đình Hàn Quốc cho thấy phụ nữ trung niên nhịn tiểu trên ba giờ có huyết áp cao hơn. Các nhà khoa học lưu ý huyết áp nên được đo sau khi làm rỗng bàng quang, chứng tỏ việc nhịn tiểu thường xuyên ảnh hưởng đến khả năng điều hòa huyết áp – dấu hiệu rõ ràng của căng thẳng thận. Ngoài ra, thói quen này còn tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu và sỏi thận.
Lời khuyên đơn giản là hãy đi vệ sinh ngay khi cơ thể lên tiếng.
Uống thuốc giảm đau lúc bụng rỗng khiến thuốc hấp thu nhanh, gây thêm gánh nặng cho thận. Ảnh minh họa: PA
Uống thuốc giảm đau lúc bụng đói
Thuốc giảm đau không kê đơn như ibuprofen (NSAID) thường được dùng vào buổi sáng để xua tan đau đầu hay đau cơ. Tuy nhiên, uống lúc bụng rỗng khiến thuốc hấp thu nhanh, gây thêm gánh nặng cho thận.
Theo Informed Health, NSAID có thể tương tác với thuốc ức chế miễn dịch, làm tăng nguy cơ tổn thương thận. Sử dụng thường xuyên mà không có chỉ định của bác sĩ càng làm tình trạng nghiêm trọng hơn, đặc biệt với người có tiền sử tiểu đường, tăng huyết áp hoặc bệnh thận. Do đó, hãy luôn ăn nhẹ trước khi uống và chỉ dùng khi thực sự cần thiết.
Tập thể dục nhưng quên bù nước đúng cách
Tập luyện buổi sáng tốt cho sức khỏe, nhưng mất nước qua mồ hôi mà không bù kịp sẽ khiến thận chịu áp lực. Nước lọc thôi chưa đủ; cần bổ sung natri và chất điện giải đã mất.
Tạp chí Nutrients chỉ ra rằng đồ uống chứa natri và carbohydrate giúp phục hồi nhanh hơn nước thường, đặc biệt trong vài giờ sau tập. Nước tiểu cô đặc là dấu hiệu thận phải làm việc quá sức. Người tập sáng nên uống nước trước – trong – sau buổi tập, kết hợp bữa nhẹ hoặc dung dịch bù nước (ORS) nếu cần.
Bỏ bữa sáng
Tiết kiệm thời gian hay cắt calo bằng cách bỏ bữa sáng có thể phản tác dụng. Lượng đường huyết giảm khiến bạn thèm đồ ăn vặt mặn, chế biến sẵn vào cuối ngày – nguồn natri dồi dào gây hại cho thận.
Tạp chí Thận học Quốc tế cảnh báo natri thừa làm tăng nguy cơ tiến triển bệnh thận và huyết áp cao. Kế hoạch bữa ăn cá nhân hóa cùng thói quen ăn uống chánh niệm giúp kiểm soát natri hiệu quả. Một bữa sáng cân bằng với protein, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt không chỉ ổn định đường huyết mà còn hỗ trợ sức khỏe thận lâu dài. Ngay cả món đơn giản như trứng luộc, yến mạch hay trái cây tươi cũng tốt hơn việc nhịn ăn hoàn toàn.
Mỹ Ý (Theo Times of India)
Áp lực ‘già là đào thải’, kỹ sư công nghệ đổ tiền thẩm mỹ
MỹBị ám ảnh bởi văn hóa chuộng tuổi trẻ và áp lực “già đi là bị đào thải”, nam giới tại Thung lũng Silicon đang chi hàng trăm nghìn USD để căng da mặt, nâng mí mắt.
Công nghệ từ lâu được xem là “cuộc chơi của người trẻ”. Trong một buổi nói chuyện vào năm 2024, nhà đầu tư mạo hiểm Keith Rabois kể lại lời khuyên mà đồng nghiệp tỷ phú Peter Thiel đưa cho ông: “Bạn không thể thuê bất kỳ ai trên 30 tuổi”.
Câu nói này phản ánh một thực tế khắc nghiệt tại trung tâm công nghệ của thế giới, WSJ nhận định hôm 27/10. Theo các bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ, không có gì ngạc nhiên khi giờ đây, nam giới trong ngành công nghệ đang chi hàng nghìn USD cho những thủ thuật như “căng da mặt mini”, nâng cổ và nâng mí mắt để chống lại các dấu hiệu lão hóa. Thứ mới nhất được thêm vào diện mạo của dân công nghệ chính là một khuôn mặt hoàn toàn mới.
Timothy Marten, bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ tại San Francisco, cho biết áp lực về ngoại hình đang thay đổi. “Xã hội của chúng ta theo truyền thống đã đặt nhiều áp lực hơn lên phụ nữ trong việc trông trẻ trung nhưng giờ đây mọi người đều cảm thấy điều đó, đặc biệt là ở Thung lũng Silicon, nơi bạn bắt đầu bị dán nhãn ‘không còn phù hợp’ hay ‘lỗi thời'”, bác sĩ Marten nói.
Sự bùng nổ nhu cầu từ nhóm khách hàng đặc biệt này được các phòng khám ghi nhận rõ rệt. Ben Talei, bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ nổi tiếng ở Beverly Hills, người tính phí khoảng 125.000-150.000 USD (3,2-3,9 tỷ đồng) cho một ca căng da mặt và nâng cổ tiên tiến, chứng kiến nhu cầu từ các “chàng trai công nghệ” tăng gấp 5 lần chỉ trong vòng 5 năm qua.
Doanh nhân công nghệ 60 tuổi thực hiện phẫu thuật căng da mặt và nâng cổ sâu do bác sĩ Ben Talei thực hiện. Ảnh: Ben Talei
Tại San Francisco, bác sĩ Andrew Barnett cũng nhận thấy xu hướng tương tự. Ông cho biết yêu cầu căng da mặt từ nam giới trong ngành công nghệ tăng khoảng 25% so với mức trước đại dịch Covid-19, trong khi phẫu thuật mí mắt tăng vọt tới 50%. “Sự gia tăng đáng chú ý nhất dường như là ở nam giới làm trong lĩnh vực đầu tư mạo hiểm và cổ phần tư nhân”, ông Barnett, người có chi phí căng da mặt từ 40.000 đến 65.000 USD (1-1,7 tỷ đồng), cho biết thêm.
Bên cạnh áp lực duy trì vẻ ngoài trẻ trung trong một thị trường việc làm cạnh tranh khốc liệt, đại dịch và sự trỗi dậy của “thần dược giảm cân” Ozempic cũng đóng vai trò quan trọng. “Sau Covid, phẫu thuật thẩm mỹ bùng nổ”, Cynthia Goodman, bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ ở Hạt Marin, California, nói, đề cập đến sự gia tăng đột ngột xuất phát từ việc mọi người phải liên tục nhìn chằm chằm vào khuôn mặt của mình trên các cuộc họp qua Zoom.
Hơn nữa, chế độ làm việc kết hợp, một mô hình được Thung lũng Silicon nhanh chóng áp dụng, đã vô tình tạo điều kiện thuận lợi. Daniel Lévy, bác sĩ da liễu thẩm mỹ ở Bellevue, Washington, giải thích làm việc tại nhà đã cho mọi người “cơ hội thực hiện các cuộc phẫu thuật đòi hỏi thời gian nghỉ dưỡng” mà không bị đồng nghiệp chú ý.
Về mặt tâm lý, nỗi sợ hãi thậm chí còn sâu sắc hơn. Bác sĩ Stephen Sabin, một nhà phân tâm học ở San Francisco, tiết lộ các khách hàng nam giới làm trong ngành công nghệ của ông thường xuyên bày tỏ mối lo ngại về việc “già đi và bị đào thải”. Điều này khiến nhiều người tìm đến thủ thuật thẩm mỹ như một giải pháp. Bác sĩ Sabin cho hay xu hướng ban đầu chỉ là botox và các phương pháp điều trị không phẫu thuật tương tự. Nhưng giờ đây, những thủ thuật đó đã trở nên quá phổ biến ở Thung lũng Silicon đến mức chúng “gần như lỗi thời”. “Câu hỏi bây giờ gần như là: Tại sao không làm những điều này để giúp bạn cảm thấy tốt hơn?”, ông nói.
Theo bác sĩ Goodman, có một sự phân chia rõ rệt theo độ tuổi. Nam giới ở độ tuổi 30 thường chọn các thủ thuật không phẫu thuật như botox và “một chút chất làm đầy”. Nhưng khi bước sang tuổi 40, họ bắt đầu tìm đến các phương pháp phẫu thuật nhiều hơn, đặc biệt là “căng da mặt mini”.
Bác sĩ Barnett giải thích “căng da mặt mini” không phải là một thuật ngữ y tế chính thức mà thường dùng để chỉ một ca căng da mặt với ít vết rạch hơn và quan trọng là thời gian nghỉ dưỡng ngắn hơn. Bệnh nhân chỉ cần khoảng 1-10 ngày để hồi phục, so với 2-3 tuần của một ca căng da mặt toàn phần. Thủ thuật này có xu hướng tập trung vào phần dưới của khuôn mặt, giải quyết tình trạng da chảy xệ và nọng cằm. “Căng da mặt mini đang trở nên phổ biến hơn vì không ai muốn vẻ ngoài thiếu tự nhiên của các phương pháp căng da mặt kiểu cũ”, bác sĩ Goodman nói thêm. Phiên bản “căng da mặt sẹo ngắn” của bà có giá khởi điểm 15.000 USD.
Tâm lý tiếp cận phẫu thuật thẩm mỹ của nam giới cũng đã thay đổi hoàn toàn. “Đàn ông từng đợi đến những năm 60 hoặc 70 tuổi, thực hiện một ca căng da mặt và mọi người sẽ nói: ‘Thật là một ca căng da mặt tuyệt vời'”, bác sĩ Marten cho hay. “Bây giờ, họ muốn xử lý vấn đề ngay ở độ tuổi 40 và 50. Đó là ‘bảo trì sớm’ thay vì ‘sửa chữa muộn'”.
Với mức giá từ 75.000 đến 150.000 USD cho một ca căng da mặt và nâng cổ, bác sĩ Marten cho biết bệnh nhân nam ngày nay có xu hướng muốn một vẻ ngoài tự nhiên và kín đáo. “Đàn ông chắc chắn có vẻ kín tiếng hơn so với phụ nữ khi nói về thủ thuật của họ”, ông nhận xét.
Cùng với căng da mặt, một thủ thuật cực kỳ phổ biến khác là nâng mí mắt, hay còn gọi là phẫu thuật tạo hình mí mắt, giúp khắc phục bọng mắt sưng húp và phần da thừa bị sụp ở mí mắt trên. Arman Serebrakian, bác sĩ phẫu thuật ở Bay Area, cho hay: “Hầu hết đàn ông trong ngành công nghệ đến đây là vì mí mắt”. Ông tính phí khoảng 5.000-7.000 USD cho phẫu thuật mí mắt trên và 8.000-10.000 USD cho mí mắt dưới.
Bác sĩ Goodman kể từng thực hiện “rất nhiều” ca nâng mí mắt cho nam giới ở độ tuổi 50. “Với thủ thuật ngắn được thực hiện ngay tại văn phòng, họ có thể trông trẻ ra 10 tuổi”, bà nói, dẫn chứng một bệnh nhân giấu tên, là giám đốc sản phẩm cấp cao cho công ty bảo hiểm quốc gia tại Bay Area.
Người này phẫu thuật tạo hình mí mắt để loại bỏ “bọng mắt” của mình khoảng 10 năm trước, khi ở độ tuổi cuối 50. Ca phẫu thuật được thực hiện dưới hình thức gây tê tại chỗ và ông chỉ dùng thuốc giảm đau không kê đơn sau đó. “Trông nó khá kinh khủng”, ông nói, cho biết đã làm việc tại nhà trong một tuần. Khoảng 3 tuần sau, khi vết sưng xẹp xuống, người đàn ông cảm thấy tự tin hơn trong công việc và “yêu thích diện mạo mới”.
Hình ảnh trước và sau phẫu thuật nâng cổ sẹo ngắn của một bệnh nhân 46 tuổi do bác sĩ Dino Elyassnia cung cấp. Ảnh: Dino Elyassnia
Sự tiến bộ của y học cũng góp phần làm gia tăng các ca căng da mặt, theo các bác sĩ. Ông Barnett cho biết các loại thuốc mới đã “giảm đáng kể vết bầm tím và sưng”, rút ngắn thời gian phục hồi, trong khi kỹ thuật mới cũng cải thiện kết quả. Một yếu tố ảnh hưởng khác đến từ chính những người bạn đời. Victoria Hitchcock, một nhà tư vấn phong cách ở Bay Area với nhiều khách hàng công nghệ, chia sẻ nam giới thường thấy vợ mình trải qua các thủ thuật. Sau đó, họ nhận ra “cũng không tệ lắm” và quyết định làm theo.
Cuối cùng, sự phổ biến của các loại thuốc giảm cân GLP-1 như Ozempic trong giới công nghệ cũng đang gián tiếp thúc đẩy nhu cầu căng da mặt. Bác sĩ Goodman giải thích việc giảm cân quá nhanh chóng bằng thuốc dẫn đến tình trạng “da chùng nhão” rất nhiều. Bác sĩ Marten gọi hiện tượng này là “sự xẹp hơi” của khuôn mặt, khiến mọi người trông hốc hác và già nua hơn, buộc họ phải tìm đến phẫu thuật để phục hồi.
Sau 3 thập kỷ trong nghề, bác sĩ Marten chứng kiến một sự thay đổi cơ bản trong xã hội. “Trong lịch sử, nếu đàn ông có thành tựu, họ được tôn trọng bất kể trông như thế nào. Trong khi đó, một phụ nữ, cho dù có thành tựu đến đâu, vẫn phải trông xinh đẹp mới được ngưỡng mộ”, ông nói. “Giờ đây, đàn ông thấy thành tựu là không đủ. Họ cũng phải có vẻ ngoài tương xứng”.
Bình Minh (Theo Wall Street Journal)
Phát Đạt tăng gần 195 lần doanh thu
Chuyển nhượng bất động sản tại Bình Định (cũ) và sang tay một dự án ở TP HCM giúp Phát Đạt thu hơn 506 tỷ đồng trong quý III.
Theo báo cáo tài chính mới công bố của Công ty cổ phần Phát triển bất động sản Phát Đạt (PDR), doanh thu quý III cao hơn cùng kỳ khoảng 195 lần, đạt 506 tỷ đồng. Giai đoạn này năm ngoái, công ty chỉ có duy nhất nguồn thu từ cho thuê bất động sản chưa đến 3 tỷ đồng.
Trong văn bản giải trình gửi Sở Giao dịch chứng khoán TP HCM, ban lãnh đạo công ty cho biết việc chuyển nhượng bất động sản từ dự án Bắc Hà Thanh (Bình Định cũ) và dự án ở đường Kỳ Đồng (TP HCM) đóng góp lớn vào kết quả kinh doanh quý III năm nay. Ngoài ra, công ty không còn ghi nhận lỗ từ công ty liên kết như cùng kỳ.
Lũy kế 9 tháng, Phát Đạt thu hơn 964 tỷ đồng, gấp 5 lần cùng kỳ. Lãi vay ngân hàng vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu chi phí, nhưng con số này đang giảm dần. Trừ hết chi phí, công ty lãi sau thuế 201 tỷ, tăng 31% và hoàn thành gần 28% kế hoạch năm.
Báo cáo tài chính của Phát Đạt cho thấy tín hiệu khả quan ở chỉ tiêu lưu chuyển tiền khi từ âm gần 1.000 tỷ đồng sang dương hơn 90 tỷ. Theo công ty, điều này đến từ việc kiểm soát vốn lưu động và thu hồi công nợ hiệu quả hơn.
Dòng tiền dương giúp Phát Đạt giảm áp lực vay mới. Tính đến cuối tháng 9, công ty có hơn 12.300 tỷ đồng nợ phải trả, giảm khoảng 600 tỷ so với cuối năm ngoái. Tổng tài sản đạt trên 24.240 tỷ đồng, trong đó hàng tồn kho chiếm gần 15.000 tỷ.
Năm nay, Phát Đạt đặt mục tiêu doanh thu 3.300 tỷ đồng, gồm khoản thu tài chính và chuyển nhượng cổ phần ở các đơn vị thành viên. Lợi nhuận trước thuế dự kiến đạt 910 tỷ và sau thuế 728 tỷ đồng, đều là mức cao nhất kể từ 2022.
Công ty cho hay mục tiêu lớn thời gian tới là cải thiện sức khỏe tài chính, chinh phục các dự án có triển vọng tốt, tạo dòng tiền nhanh và mạnh. Họ đang đàm phán mua lại một số dự án quy mô thuộc vùng lõi TP HCM, Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ) và Hà Nội.
Tại phiên họp thường niên cuối tháng 6, ông Nguyễn Văn Đạt – Chủ tịch Hội đồng quản trị Phát Đạt – tự tin giai đoạn khó khăn nhất đã qua và công ty đứng trước cơ hội hiếm có để bước vào chu kỳ tăng trưởng mới. Cơ hội này, theo ông, đến từ ngoại cảnh lẫn nội tại doanh nghiệp. Ông liệt kê những yếu tố như thị trường bất động sản ấm dần, Chính phủ quyết liệt tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, quỹ đất sạch của công ty dồi dào và sự thay đổi tư duy hợp tác phát triển dự án.
Trên sàn chứng khoán, cổ phiếu Phát Đạt thường biến động mạnh với các phiên tăng hoặc giảm trên 2%. PDR đóng cửa ngày 28/10 tại 23.000 đồng, tăng hơn 4% so với tham chiếu.
Phương Đông
VinaCapital: Thị trường còn nhiều cổ phiếu hấp dẫn
Nhiều cổ phiếu chưa tăng đáng kể trong năm nay dù lợi nhuận được dự báo phục hồi, tạo cơ hội đầu tư trong thời gian tới, theo VinaCapital.
Tại hội nghị nhà đầu tư thường niên ngày 28/10, bà Nguyễn Hoài Thu, Phó tổng giám đốc Công ty Quản lý quỹ VinaCapital, đưa ra thống kê cho thấy VN-Index đã tăng 32,9% tính từ đầu năm đến cuối tuần trước. Tuy nhiên, loại trừ các cổ phiếu thuộc nhóm Vingroup và Gelex, mức tăng chỉ còn 13,4%.
Công ty quản lý quỹ này cho hay bất động sản là nhóm cổ phiếu có hiệu suất tốt nhất, với mức tăng 162,5% kể từ đầu năm. Tốc độ này duy trì cách biệt lớn so với nhiều nhóm ngành khác. So với tăng trưởng lợi nhuận dự phóng cả năm, giá cổ phiếu bất động sản đang tăng cao hơn 2,8 lần. Công nghiệp và chứng khoán cũng là các nhóm có tốc độ tăng giá cổ phiếu vượt trội so với thị trường.
Ở chiều ngược lại, nhiều nhóm ngành có tăng trưởng lợi nhuận dự phóng năm nay đạt hai chữ số, nhưng hiệu suất của giá cổ phiếu vẫn “đứng im”, thậm chí đi lùi. Chẳng hạn, ngành công nghệ được dự báo lợi nhuận cả năm tăng 18,1%, song từ đầu năm đến nay giá cổ phiếu đã sụt 24,3%.
Tương tự, lợi nhuận nhóm tiêu dùng thiết yếu dự báo có thể tăng tới 42,3% – chỉ sau các doanh nghiệp địa ốc – thực tế giá cổ phiếu mới tích lũy 4,9%.
Định giá theo chỉ số P/E (giá thị trường trên lợi nhuận mỗi cổ phiếu) một số ngành đang cao hơn mức trung bình 5 năm qua, theo VinaCapital. Số này có các cổ phiếu chứng khoán, bất động sản, và nguyên vật liệu. Trong khi đó, thị trường tồn tại các nhóm vẫn có định giá dưới trung bình như công nghiệp, năng lượng, bảo hiểm, tiêu dùng thiết yếu, tiện ích hay công nghệ.
“Còn nhiều cổ phiếu thực chất chưa kịp tăng cùng thị trường, đồng nghĩa vẫn còn cơ hội đầu tư những mã này trong năm 2026″, bà Thu nhận xét.
Các nhóm cổ phiếu hấp dẫn được VinaCapital xem xét trên hai tiêu chí, gồm PEG và ROE. Trong đó, PEG là chỉ số được sử dụng để định giá cổ phiếu dựa trên tốc độ tăng trưởng thu nhập từ mã đó. Ngoài P/E, cần xét thêm G là tốc độ tăng trưởng EPS (Earnings Per Share, lợi nhuận trên mỗi mã) của cổ phiếu. Chỉ số này được xây dựng nhằm cung cấp góc nhìn toàn diện hơn về định giá cổ phiếu, hỗ trợ nhà đầu tư xác định các mã bị định giá thấp trên thị trường. Chỉ số càng bé, cổ phiếu càng bị thị trường định giá thấp và ngược lại.
Còn ROE (tỷ số lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu) là chỉ số quan trọng để đo lường khả năng sinh lời trên mỗi đồng vốn, và thước đo chính xác để đánh giá một đồng tích lũy tạo ra bao nhiêu lợi nhuận. Nó thường được các nhà đầu tư phân tích để so sánh với mã cùng ngành trên thị trường, từ đó tham khảo khi quyết định mua cổ phiếu của công ty nào.
VinaCapital chọn lọc ra các ngành có PEG quanh 1 lần đổ xuống, ROE phải đạt trên 15%. Kết quả cho thấy vật liệu, ngân hàng, tiêu dùng, chăm sóc sức khỏe và công nghệ là những nhóm đang có định giá hấp dẫn.
Theo phân tích của công ty quản lý quỹ này, sự hồi phục của ngành tiêu dùng, một trong những yếu tố thúc đẩy mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế. Theo đó, nhóm cổ phiếu bán lẻ sẽ được hưởng lợi, nhất là những doanh nghiệp đang gia tăng thị phần tốt.
Ngân hàng cũng là mã còn dư địa điều chỉnh, bởi nhóm có triển vọng tích cực khi tăng trưởng tín dụng được dự báo cao hơn, có thể đạt 19-20%, và chính sách gỡ bỏ hạn mức (room) tín dụng. Ngoài ra, bất động sản hồi phục và đầu tư công được đẩy mạnh cũng giúp các nhà băng có thêm dư địa, quản lý chất lượng tài sản tốt hơn, nhất là ngân hàng lớn, quản trị tốt và chỉ số an toàn vốn (CAR) cao.
Cuối cùng là hạ tầng khi Chính phủ tập trung rót vốn để triển khai nhiều dự án đầu tư công lớn – động lực tăng trưởng kinh tế. Các doanh nghiệp trong ngành xây dựng, vật liệu được dự báo sẽ được hưởng lợi từ chính sách đầu tư này.
Bà Hoài Thu cho rằng thị trường sẽ có chu trình “bình thường hóa”, tức sau giai đoạn bị dẫn dắt bởi một nhóm nhỏ cổ phiếu, chứng khoán sẽ quay trở lại “bình thường” và điều này khuyến khích đầu tư dài hạn.
Tuy nhiên, chuyên gia VinaCapital khuyến nghị nhà đầu tư lưu ý tới rủi ro về tỷ giá và lãi suất. Theo quan sát của công ty quản lý quỹ này, tỷ giá VND với USD đang tăng đáng kể và xuất hiện chênh lệch ở thị trường “chợ đen”.
Về lãi suất, sau thời gian dài duy trì mặt bằng thấp, nhóm phân tích cho rằng mức lãi có thể được điều chỉnh tăng trong thời gian tới khi áp lực tỷ giá leo thang.
VinaCapital nhận định thị trường chứng khoán “rất nhạy cảm” với hai yếu tố trên, nên nhà đầu tư cần theo dõi kỹ để có kế hoạch đối ứng. Song, họ nhìn nhận đầu tư dài hạn, chọn lọc cổ phiếu dựa trên nền tảng cơ bản và định giá vẫn là chiến lược tối ưu.
Tất Đạt
Bill Gates: Phúc lợi cho con người nên được ưu tiên hơn cắt giảm khí thải
Tỷ phú Bill Gates cho rằng cuộc chiến chống biến đổi khí hậu cần bước ngoặt chiến lược, tập trung vào thước đo con người thay vì các chỉ số khí thải và nhiệt độ toàn cầu.
Chia sẻ trên trang cá nhân quan điểm “sự thật về khí hậu” ngày 28/10, tỷ phú, nhà từ thiện Bill Gates cho rằng nhiệt độ toàn cầu hay lượng khí thải cắt giảm không phải thước đo khí hậu tốt nhất.
Ông lấy ví dụ về hai lựa chọn giữa việc xóa sổ bệnh sốt rét và nhiệt độ tăng thêm 0,1 độ C. “Tôi sẽ chấp nhận nhiệt độ tăng thêm 0,1 độ C để loại bỏ bệnh sốt rét. Người dân không hiểu được nỗi thống khổ đang tồn tại ngày nay”, ông nêu.
Cựu CEO Microsoft phân tích cộng đồng người nghèo chịu ảnh hưởng lớn nhất từ biến đổi khí hậu. Nhưng với đa số họ, mối đe dọa lớn nhất không phải biến đổi khí hậu, mà là bệnh tật và nghèo đói. Ông kêu gọi các nhà lãnh đạo tại hội nghị khí hậu COP30 tới đây tập trung vào thước đo con người thay vì các chỉ số khí thải và nhiệt độ toàn cầu.
Bill Gates phát biểu tại Diễn đàn Toàn cầu Bloomberg Philanthropies thường niên ở Manhattan, New York, Mỹ, ngày 24/9. Ảnh: Reuters
COP30 là hội nghị khí hậu thường niên, diễn ra ngày 10-21/11 tại thành phố cảng Belem thuộc vùng hạ lưu sông Amazon của Brazil. Các nước tham dự sẽ trình bày cam kết khí hậu quốc gia cập nhật, đánh giá tiến độ thực hiện mục tiêu năng lượng tái tạo đã được thống nhất tại hội nghị thượng đỉnh trước.
Thế giới đã dành cả thập kỷ qua để hướng tới các mục tiêu của Thỏa thuận Paris, nhằm hạn chế sự nóng lên toàn cầu dưới 2 độ C so với mức trung bình thời kỳ tiền công nghiệp. Tuy nhiên, mục tiêu này vẫn đang đi chệch hướng.
Theo Bill Gates, nhiệt độ không nói lên được gì về chất lượng cuộc sống. Ông cho rằng chất lượng sống không phải khái niệm mơ hồ, mà có thể đo lường bằng chỉ số phát triển con người (HDI) của Liên Hợp Quốc, với thang điểm từ 0 đến 1.
Chất lượng sống có sự chênh lệch giữa các quốc gia. Thụy Sĩ có chỉ số HDI cao nhất, mức 0,96. Chỉ số này tại Nam Sudan là 0,33, thấp nhất trong xếp hạng của Liên Hợp Quốc. Khoảng 30 quốc gia ghi nhận điểm HDI thấp nhất là nơi sinh sống của một phần tám dân số thế giới, nhưng chỉ đóng góp khoảng một phần ba phần trăm GDP toàn cầu.
“Họ có tỷ lệ nghèo đói cao nhất và thật đáng buồn, kết quả sức khỏe tồi tệ nhất. Trẻ sinh ra ở Nam Sudan có nguy cơ tử vong trước khi được đón sinh nhật lần thứ năm cao gấp 39 lần so với một đứa trẻ Thụy Điển”, Gates nói.
Ông nhấn mạnh sự bất bình đẳng này là lý do chiến lược khí hậu của các quốc gia cần ưu tiên phúc lợi con người, một điều có vẻ hiển nhiên, nhưng đôi khi lại bị xem nhẹ hơn việc giảm khí thải, dẫn đến những hậu quả xấu.
Bill Gates dẫn chứng vài năm trước, chính phủ một quốc gia thu nhập thấp đặt mục tiêu cắt giảm khí thải bằng cách cấm phân bón tổng hợp. Năng suất nông nghiệp giảm mạnh, lượng thực phẩm khan hiếm hơn, đẩy giá tăng vọt. Quốc gia này đối mặt với khủng hoảng vì chính phủ coi việc giảm khí thải quan trọng hơn những điều khác.
Một ví dụ khác là các tổ chức cho vay đa phương chịu sức ép của nhóm cổ đông giàu có, buộc ngừng tài trợ cho dự án sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Nhóm cổ đông hy vọng hạn chế khí thải bằng cách giữ dầu, khí đốt và than đá trong lòng đất. Bill Gates cho rằng áp lực này hầu như không tác động đến khí thải toàn cầu, nhưng khiến các nước nghèo khó tiếp cận khoản vay lãi suất thấp cho nhà máy điện. Số này là nơi cung cấp năng lượng ổn định cho hộ gia đình, trường học và trạm y tế của họ.
Ông thừa nhận những tình huống như trên rất phức tạp, bởi việc đốt nhiên liệu hóa thạch giúp ích cho con người hiện tại, nhưng lại gây hại cho khí hậu và ảnh hưởng đến cuộc sống của thế hệ tương lai.
“Hãy nhớ rằng, biến đổi khí hậu không phải là mối đe dọa lớn nhất với cuộc sống và sinh kế người dân ở các nước nghèo, và điều đó cũng không thay đổi trong tương lai”, ông nói.
Từ cách nhìn này, tỷ phú công nghệ cho rằng những khoản đầu tư hiệu quả nhất trong thích ứng với biến đổi khí hậu là hoạt động chống đói nghèo và tăng cường sức khỏe. Nếu đo lường hành động khí hậu bằng tác động của từng đồng USD đầu tư, ông Gates cho rằng cải thiện nông nghiệp và y tế nên đứng đầu danh sách.
“Biến đổi khí hậu, bệnh tật và nghèo đói đều là những vấn đề lớn, nên cần giải quyết tương xứng với mức độ thiệt hại mà chúng gây ra. Và chúng ta nên sử dụng dữ liệu để tối đa hóa mọi hành động”, Gates chốt lại.
Bảo Bảo (theo Gates Notes)
