Chiều 28/10, gia đình anh Nguyễn Quang Lành, 35 tuổi, ở Điện Bàn Tây, Đà Nẵng, gặp nạn với 4 người chết, 4 người đang cấp cứu tình trạng nguy kịch. Bác sĩ chẩn đoán họ bị ngộ độc khí CO do chạy máy phát điện trong phòng ngủ kín. Những ngày qua khu vực này mưa lớn gây ngập lụt, điện cúp.

Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy cao áp Việt – Nga, Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga, Bộ Quốc phòng, giải thích khi đốt xăng để chạy điện, máy phát điện hoạt động lấy nhiều oxy trong không khí nhưng không đến mức làm người ta chết ngạt. Thủ phạm gây ngạt chính là khí thải CO không màu, không mùi, nhẹ bằng không khí.

CO là kẻ sát nhân thầm lặng và khó phát hiện. Ở mức độ nhẹ, người bệnh bị đau đầu, buồn nôn, nôn ói, hoa mắt, khó thở, nhức đầu, yếu mệt, tinh thần lơ mơ, nặng hơn là thay đổi tri giác, co giật, hôn mê. Ngạt khí CO để lại các di chứng như giảm trí nhớ, giảm tập trung, cơ mặt liệt, vận động bất thường, đi đứng khó khăn, tay chân cứng và run, liệt nửa người… CO khuếch tán nhanh qua phế nang, qua màng mao mạch của phổi vào máu, cạnh tranh với oxy, dẫn tới nhân Heme trong hồng cầu không gắn với oxy được nữa.

Người hít phải lượng lớn khí CO nếu không được cấp cứu kịp có thể bất tỉnh và tử vong rất nhanh, đặc biệt là phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, người già mắc bệnh tim, phổi mạn tính. Khí CO ngấm vào máu, chiếm chỗ của khí oxy để gắn vào hồng cầu, khiến máu đến mô bị thiếu oxy, từ đó gây tổn thương các cơ quan như hủy cơ, suy thận, suy gan… Những tác động vào thần kinh và máu khiến người hít phải lượng lớn khí CO có thể ngất đi rồi nhanh chóng tử vong mà không hay biết, y học gọi là cái chết “êm dịu”, cái chết “không báo trước”.

Vì vậy, khi sơ cứu, cần mở cửa thông gió, đưa nạn nhân ra khỏi nơi có khí độc và nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế gần nhất.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết 40% số người bị ngạt khí CO nếu được cứu sống vẫn gặp các di chứng như giảm trí nhớ, giảm tập

Túi silicon nâng ngực được bà Kim đặt từ năm 2010, không có dấu hiệu bất thường. Tuy nhiên nay hình ảnh chụp CT toàn thân cho thấy thành túi ngực trái không đều, xuất hiện ổ dịch bất thường, ngực sa trễ độ hai, chụp cộng hưởng từ (MRI) xác định túi silicon bên trái đã rách.

TS.BS Hoàng Thị Phương Lan, khoa Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết bà Kim bị rách túi ngực “thầm lặng”, là tình trạng túi độn silicon rách hoặc thủng song không có triệu chứng rõ ràng. Không ít người sau thủ thuật thẩm mỹ gặp tình trạng như bà Kim. Điều nguy hiểm là túi thủng âm thầm khiến dịch silicon chảy ra thấm lan trong ngực, gây biến chứng ảnh hưởng sức khỏe.

Tình trạng chảy silicon thầm lặng thường chỉ được phát hiện khi bệnh nhân khám sức khỏe hoặc siêu âm định kỳ. Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, 87% trường hợp phát hiện rách túi ngực nhờ kiểm tra sức khỏe tổng quát hoặc khám bệnh lý khác, theo bác sĩ Lan. Như bà Thùy, 50 tuổi, đặt túi nâng ngực 20 năm, nay siêu âm phát hiện túi ngực trái rách 3 mm, đáy túi tràn dịch, thoái hóa trong bao nâng ngực.

Theo bác sĩ Lan, có nhiều nguyên nhân dẫn đến rách túi ngực “thầm lặng”. Sau khi nâng ngực 10-15 năm, lớp vỏ túi có thể bị mòn, kém đàn hồi, dễ nứt rách. Rò rỉ diễn ra âm thầm, gel silicon thoát ra ngoài chậm nên khó nhận biết tình trạng rách. Silicon duy trì trong mô vú chứ không lan tỏa ngay nên triệu chứng không rõ ràng. Va chạm mạnh, tai nạn hoặc phẫu thuật trước đó cũng làm tăng nguy cơ rách.

Nếu không được phát hiện sớm, silicon rò rỉ có thể lan vào mô vú, viêm mô quanh túi, co thắt bao xơ hoặc hình thành khối u giả, lâu dài dẫn tới rối loạn miễn dịch. Lúc này, phẫu thuật trở nên phức tạp do silicon bám dính vào mô, quá trình bóc tách khó khăn, tăng nguy cơ chảy máu, tổn thương mô lành.

Bà Kim lớn tuổi, mắc nhiều bệnh nền nên ca mổ tháo bỏ túi tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro. Khi phẫu thuật, bác sĩ nhận thấy túi ngực phải còn nguyên nhưng có dịch nhầy trắng đục quanh khoang. Túi ngực trái rách thành nhiều mảnh, silicon màu vàng sậm thoát ra ngoài, bám dính vào bao xơ. Các bác sĩ hút sạch silicon, bóc bỏ bao xơ cả hai bên.

Còn bà Thùy được điều trị bằng hệ thống hút trung tâm loại bỏ sạch silicon và dịch nhầy. Bác sĩ tháo bỏ toàn bộ túi ngực, bóc bao xơ, tránh tình trạng viêm mô, u hạt (silicoma) ăn mòn mô lành.

Bác sĩ Lan khuyến cáo phụ nữ từng đặt túi nâng ngực cần khám ngay nếu có thay đổi bất thường về kích thước, hình dạng hoặc độ mềm mại của ngực, bị đau, căng tức hoặc khó chịu kéo dài ở ngực. Người đặt túi silicon trên 10 năm nên kiểm tra định kỳ bằng siêu âm hoặc MRI kể cả không có dấu hiệu bất thường.

Thanh Ba

Lễ trao giải Nhân tài Đất Việt 2025 được tổ chức tại Hà Nội tối 27/10. Đây là phần mềm chuyên biệt đầu tiên tại Việt Nam trong lĩnh vực điều phối hiến và ghép mô – tạng, do nhóm tác giả gồm TS.BS.CK2 Nguyễn Tri Thức – Thứ trưởng Bộ Y tế, nguyên giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy; TS.BS Dư Thị Ngọc Thu – Đơn vị Điều phối ghép các bộ phận cơ thể người và ThS.KS Lê Thanh Chương – Trưởng phòng Công nghệ thông tin, phát triển.

Phần mềm được thiết kế dựa trên quy định của Bộ Y tế, kết hợp kinh nghiệm lâm sàng và điều chỉnh phù hợp với điều kiện triển khai trong nước. Công trình đã được nghiệm thu cấp cơ sở và cấp Sở Khoa học Công nghệ TP HCM trong giai đoạn 2022-2023, đang được ứng dụng tại Bệnh viện Chợ Rẫy góp phần tăng tính khoa học, minh bạch, công bằng trong tuyển chọn người nhận tạng từ người hiến chết não hay chết tuần hoàn.

Công trình được đánh giá cao về giá trị chuyên môn, khả năng mở rộng trong điều phối ghép thận, tim, gan, phổi, giác mạc, góp phần nâng cao hiệu quả công tác hiến – ghép tạng tại Việt Nam. Theo kế hoạch, ứng dụng sẽ được Bộ Y tế phối hợp Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người triển khai trên toàn quốc.

Đến nay, ứng dụng đã hỗ trợ hơn 60.000 người đăng ký hiến tạng sau khi chết não hoặc chết tuần hoàn. Phần mềm cũng tiếp nhận các đơn đăng ký chờ ghép, cung cấp thông tin, giải đáp thắc mắc và kết nối cộng đồng quan tâm đến hiến – ghép mô tạng.

Đây là lần thứ hai Bệnh viện Chợ Rẫy được vinh danh ở giải thưởng Nhân tài Đất Việt. Năm 2016, công trình nghiên cứu ghép thận từ người hiến tim ngừng đập được trao giải xuất sắc.

Đại diện nhóm tác giả, BS Thu cho biết công trình giúp người bệnh dễ dàng tiếp cận chương trình ghép khi có chỉ định, đồng thời đảm bảo công tác quản lý, tuyển chọn và điều phối mô – tạng hiến chặt chẽ, minh bạch và công bằng. “Chúng tôi hy vọng thành công của công trình sẽ góp phần đưa hệ thống điều phối của Việt Nam tiếp cận chuẩn quốc tế trong tương lai”, bà nói.

Ghép tạng là một trong những thành tựu y khoa của thế giới. Kể từ ca ghép gan đầu tiên 33 năm trước, đến nay Việt Nam đã thực hiện thành công hơn 9.500 ca ghép tạng trong đó nhiều nhất là ghép thận, gan, tim phổi… và đã làm chủ kỹ thuật ghép hầu hết loại tạng (trừ đầu). Ba năm qua, Việt Nam ghi nhận số ca hiến tạng từ người chết não tăng kỷ lục, song vẫn nằm trong nhóm các nước thấp nhất thế giới. Số lượng ca chờ ghép cao, danh sách những người chờ ghép tạng vẫn còn rất dài và mỗi ngày vẫn có rất nhiều người qua đời vì không có tạng để ghép.

Giải thưởng Nhân tài Đất Việt 2025 vinh danh sản phẩm, nghiên cứu của các tác giả ở 5 hạng mục: Tự học thành tài; Tuổi trẻ sáng tạo; Y Dược; Công nghệ số và giải thưởng Cống hiến. Giải thưởng do Hội Khuyến học Việt Nam khởi xướng và chủ trì từ năm 2004, đến nay đã thu hút trên 7.500 tác giả, nhà khoa học tham dự, tôn vinh hơn 210 sản phẩm công nghệ thông tin và công trình khoa học.

Lê Phương

Ông Andrews được cấy ghép thận lợn hồi tháng 1 tại Bệnh viện Mass General Brigham. Tuy nhiên, hôm 23/10, các bác sĩ phải cắt bỏ quả thận đó do chức năng của nó suy giảm. Hiện ông quay lại chạy thận và vẫn nằm trong danh sách chờ ghép thận người.

Mắc bệnh tiểu đường từ những năm 1990, ông Andrews bị chẩn đoán suy thận giai đoạn cuối khoảng ba năm trước. Việc chạy thận nhân tạo ba lần mỗi tuần, mỗi lần 6 tiếng, khiến ông kiệt sức. Ông quyết định tham gia thử nghiệm cấy ghép tạng động vật dù biết rủi ro, với hy vọng thoát khỏi máy lọc máu và giúp đỡ những người có hoàn cảnh tương tự.

Sau ca phẫu thuật, ông cảm thấy “tràn đầy năng lượng và được hồi sinh”. Ông dần xây dựng lại cuộc sống, có thể tự nấu ăn, hút bụi và dắt chó đi dạo. Tháng 6, ông còn vinh dự ném bóng mở màn trận đấu của đội Boston Red Sox.

Trong một chia sẻ tuần trước, ông Andrews viết đây là “một hành trình gian khổ chứa đầy những ẩn số”, và ông tự hào về những gì đã trải qua trong 9 tháng. Ông cũng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới “người hùng” của mình – con lợn đã hiến tạng. “Wilma, cô lợn biến đổi gene, là một phần quan trọng của đột phá y học này và là một phần tâm hồn tôi chừng nào tôi còn sống”, ông viết.

Bệnh viện Mass General Brigham gọi ông Andrews là “người tiên phong y học vị tha và là nguồn cảm hứng cho các bệnh nhân suy thận trên toàn thế giới”.

Trước ông Andrews, ba người khác tại Mỹ cũng được ghép thận lợn. Richard Slayman, người đầu tiên, qua đời sau hai tháng vì nguyên nhân không liên quan đến ca ghép. Lisa Pisano, người thứ hai, phải cắt bỏ thận lợn sau một tháng do lưu lượng máu hạn chế và qua đời vào tháng 7. Towana Looney, người thứ ba, sống với quả thận lợn được 4 tháng 9 ngày trước khi bị cơ thể đào thải. Như vậy, ông Andrews là trường hợp giữ được quả thận lợn lâu nhất với thời gian 271 ngày.

Hiện có gần 90.000 người chờ ghép thận tại Mỹ. Bệnh viện Mass General Brigham cho biết sẽ thực hiện một ca cấy ghép thận lợn khác vào cuối năm nay.

Cấy ghép dị chủng (xenotransplantation) là một lĩnh vực y học thực nghiệm sử dụng các tế bào, mô hoặc cơ quan từ động vật để cấy ghép vào người. Trong các thử nghiệm gần đây, các nhà khoa học tập trung vào lợn đã qua chỉnh sửa gene. DNA của lợn được thay đổi để các cơ quan của chúng – chẳng hạn thận hoặc tim, gan – trở nên tương thích hơn với cơ thể người, nhằm ngăn chặn sự đào thải ngay lập tức của hệ miễn dịch.

Thủ thuật này được xem là một giải pháp tiềm năng cho tình trạng thiếu hụt tạng hiến trên toàn thế giới. Theo dữ liệu chính thức, hàng chục nghìn bệnh nhân đang nằm trong danh sách chờ ghép tạng mỗi năm, và nhiều người trong số họ qua đời trước khi có tạng phù hợp. Mặc dù các ca cấy ghép cho đến nay đã cho những kết quả ban đầu hứa hẹn, các nhà nghiên cứu vẫn phải đối mặt với những thách thức đáng kể, bao gồm nguy cơ đào thải tạng về lâu dài và khả năng lây truyền virus từ động vật sang người.

Bình Minh (Theo CNN)

Vợ chồng Paul và Ashlee Higginbotham ở Tây Virginia biết rõ điều gì là bình thường hay bất thường với các con mình. Là cha mẹ của 6 đứa trẻ, cả hai đã chứng kiến đủ loại bệnh tật và những cơn giận hờn. Nhưng họ hoàn toàn bối rối trước hành vi của cô con gái út, Austyn, CBS News đưa hôm 26/10.

Ashlee cho biết từ khi sơ sinh, Austyn không bao giờ ngủ, liên tục quấy khóc. “Con bé không bao giờ cười, không bao giờ vui vẻ”, bà mẹ kể. Cô bé còn chậm phát triển nhẹ và bị run. Lúc 18 tháng tuổi, thông qua xét nghiệm di truyền, Austyn được phát hiện mắc dị tật Chiari (Chiari malformation).

Tiến sĩ David Harter, giám đốc phẫu thuật thần kinh nhi tại NYU Langone, giải thích tình trạng này xảy ra khi phần dưới của não không nằm vừa vặn bên trong hộp sọ mà phình ra khỏi lỗ mở nơi hộp sọ nối với tủy sống. Điều đó gây áp lực lên cả não và tủy sống, có thể gây ra các triệu chứng như yếu chi, khó thở, vẹo cột sống, đau đầu và đau dây thần kinh. Ông Harter cho biết nếu không được điều trị, bệnh có thể gây đau đớn suốt đời và các vấn đề nghiêm trọng như tê liệt hay tổn thương thần kinh.

Hầu hết bệnh nhân mắc dị tật Chiari đều là bẩm sinh. Tình trạng ít gặp này ảnh hưởng đến 1/2.000 người và không có nguyên nhân rõ ràng. “Khoảnh khắc khi kết quả MRI của Austyn hiện lên trên màn hình và chúng tôi đọc được chẩn đoán dị tật Chiari, thế giới hoàn toàn đảo lộn”, Ashlee nhớ lại. Xét nghiệm sâu hơn cho thấy Austyn bị chèn ép cột sống nghiêm trọng và tắc nghẽn dịch não tủy, cần phải phẫu thuật não.

“Cuộc sống vẫn tiếp diễn. Chúng tôi còn 5 đứa con khác. Vợ chồng tôi cố gắng gượng nhưng thực sự sợ hãi”, Ashlee nói.

Gia đình Ashlee đã lái xe ba tiếng rưỡi từ Tây Virginia đến thành phố New York, gặp ông Jeffrey Greenfield, bác sĩ phẫu thuật thần kinh nhi tại Bệnh viện NewYork-Presbyterian để điều trị. Ông Greenfield cho biết trong hầu hết trường hợp, bác sĩ phẫu thuật sẽ giải nén não một cách tinh vi bằng cách kết hợp nâng cơ, khoan xương và mở rộng màng cứng (lớp màng bao quanh não). Với những bệnh nhân nhỏ tuổi như Austyn, họ có thể chỉ loại bỏ một phần xương. Cả hai thủ thuật đều nhằm mục đích tạo không gian cần thiết cho não và phục hồi dòng chảy của dịch não tủy.

Vài giờ sau ca phẫu thuật hồi tháng 3/2023, bé Austyn tỉnh dậy, như biến thành một đứa trẻ khác, cố gắng đi lại và luôn cười. “Cảm giác như cơn đau mà con bé luôn phải chịu đựng đã biến mất”, Ashlee kể. “Tôi nói với bác sĩ Greenfield rằng ông ấy đã trả lại cho tôi tiếng cười của con gái”.

Chỉ 5 ngày sau khi trở về từ New York, vợ chồng cô đưa con gái thứ hai, Amelia, 3 tuổi, đi khám vì nghi ngờ bệnh Lyme. Kết quả chụp chiếu gây sốc khi Amelia cũng mắc dị tật Chiari, kèm theo tật tủy sống bám thấp (tình trạng tủy sống bị dính bất thường vào các mô xung quanh). Bác sĩ Greenfield cho hay tật tủy sống bám thấp được thấy ở khoảng 5% bệnh nhân dị tật Chiari. Tình trạng này xảy ra khi tủy sống bị bám dính một cách bất thường vào các mô xung quanh gồm xương, cơ hoặc da. Amelia cần phẫu thuật dị tật Chiari, cũng như một thủ thuật để gỡ phần bám dính. Gia đình Ashlee một lần nữa quay trở lại New York và bác sĩ Greenfield đã hoàn thành cả hai thủ thuật vào tháng 10/2023.

Song cú sốc tiếp tục ập đến khi cô con gái Aubrey, 7 tuổi, đột nhiên trở nên cáu kỉnh và thường xuyên nhiễm trùng đường tiết niệu. Nhận thấy những dấu hiệu quen, Ashlee đưa con đi kiểm tra và nhận kết quả, Aubrey cũng mắc cả dị tật Chiari và tật tủy sống bám thấp. Chưa đầy một tháng sau ca mổ của Amelia, gia đình lại có mặt tại văn phòng bác sĩ Greenfield. Ca phẫu thuật của Aubrey vào tháng 11/2023 diễn ra tốt đẹp và chẳng bao lâu sau, cô bé trở lại là đứa trẻ vui vẻ.

Thế nhưng cơn ác mộng vẫn chưa kết thúc với nhà Ashlee. Adalee, 11 tuổi, than đau chân trong nhiều năm nhưng cha mẹ cô bé luôn tin rằng đó là “đau tăng trưởng”. Khi cơn đau trở nên nghiêm trọng, vợ chồng cô cho con đi khám, kết quả chẩn đoán hình ảnh một lần nữa khiến họ chết lặng: Adalee cũng mắc cả hai tình trạng như các em. “Mọi thứ thật mờ mịt. Bạn có thể nghe nói về gia đình có 1-2 đứa con mắc bệnh nhưng đây là 4 đứa?”, Ashlee chia sẻ.

Theo bác sĩ Greenfield, khoảng 10% trường hợp dị tật Chiari có liên quan di truyền nhưng chính ông cũng “hơi khó tin” khi 4 chị em cùng mắc bệnh. Ông giải thích việc gia đình tìm hiểu kỹ triệu chứng sau ca bệnh của Austyn đã giúp phát hiện sớm cho các chị của em.

Ông Greenfield quyết định phẫu thuật phần tủy sống của Adalee, vốn là nguyên nhân gây đau cho cô bé, chứ không phẫu thuật dị tật. Bác sĩ Harter cho hay nếu dị tật Chiari không gây ra triệu chứng, các bác sĩ sẽ quan sát và chờ cho đến khi nó gây ra vấn đề trước khi can thiệp. Sau khi hồi phục từ ca mổ hồi tháng 3 năm nay, Adalee tiếp tục tham gia đội nhảy của trường mình. Vợ chồng Ashlee cho hay hai người con lớn đã được sàng lọc dị tật Chiari và may mắn không mắc tình trạng này.

Hiện, 4 cô bé Austyn (nay 4 tuổi), Amelia (6 tuổi), Aubrey (9 tuổi) và Adalee (12 tuổi) đều hồi phục tốt, năng động và vui vẻ. Dù đôi lúc vẫn còn một số triệu chứng, Ashlee khẳng định tình trạng này “không là gì” so với trước đây.

“Bác sĩ đã trả lại gia đình trọn vẹn cho chúng tôi”, chị nói. “Ngôi nhà giờ đây tràn ngập tiếng cười và chúng tôi biết ơn vì những gì mình có được”.

Bình Minh (Theo CBS News)