Là hậu quả cuối của nhiều bệnh tim mạch, suy tim tiến triển âm thầm, khiến trái tim dần kiệt sức và trở thành một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu trên toàn cầu.
“Suy tim nếu không được quản lý đúng cách, người bệnh sẽ phải sống chung với nguy cơ tử vong bất cứ lúc nào”, BS.CK1 Phan Khoa Thượng Triều, Khoa Nội Tim mạch – Lão học, Bệnh viện Lê Văn Thịnh, nói tại hội nghị khoa học quốc tế của bệnh viện tổ chức, ngày 23/10.
Suy tim là tình trạng tim yếu, không đủ khả năng bơm máu đi nuôi cơ thể, khiến người bệnh mệt, khó thở, phù chân, tiểu ít, giảm khả năng vận động và sinh hoạt. Bệnh tiến triển âm thầm qua bốn mức độ, từ nhẹ (chỉ mệt khi gắng sức) đến nặng (khó thở cả khi nghỉ ngơi).
Ước tính toàn cầu có hơn 64 triệu người mắc suy tim, tỷ lệ mắc dao động 1-3% ở người trưởng thành tại các quốc gia phát triển và đang tiếp tục gia tăng. Dù y học đạt nhiều tiến bộ, tỷ lệ tử vong vẫn cao, từ 50-75% trong vòng 5 năm kể từ khi chẩn đoán, đồng thời gây gánh nặng tài chính lớn cho người bệnh và hệ thống y tế. Tại Việt Nam, tỷ lệ tử vong sau một năm của bệnh nhân suy tim khoảng 25,8%, tương đương mức trung bình thế giới (10-34%).
Siêu âm tim cho người bệnh. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, điều trị suy tim tập trung vào ba mục tiêu chính gồm giảm tử vong, cải thiện chất lượng sống và ngăn ngừa tái nhập viện. Hiệu quả điều trị phụ thuộc lớn vào việc người bệnh được dùng đúng và đủ nhóm thuốc cải thiện tiên lượng – thường gọi là “bộ tứ thuốc”. Tuy nhiên, trong thực tế, việc điều trị tối ưu còn hạn chế do chi phí, tác dụng phụ, thiếu theo dõi hoặc chưa có mô hình quản lý bệnh nhân hiệu quả.
Để giải quyết vấn đề này, Hội Tim mạch Mỹ (AHA) khuyến cáo triển khai chương trình quản lý suy tim đa chuyên khoa, kết hợp bác sĩ, điều dưỡng, dược sĩ, chuyên gia dinh dưỡng và phục hồi chức năng tim mạch – hướng đi đang được nhiều quốc gia áp dụng. Tại Việt Nam, khoảng 10 bệnh viện lớn đã triển khai mô hình này, trong đó Bệnh viện Lê Văn Thịnh là đơn vị tiên phong từ năm 2019, ghi nhận nhiều kết quả tích cực.
Theo bác sĩ Triều, chương trình giúp bệnh nhân được điều trị chuẩn, giảm tái nhập viện, cải thiện chất lượng sống, đồng thời giúp nhân viên y tế nâng cao năng lực và tăng kết nối với người bệnh. Bệnh nhân được quản lý liên tục, tối ưu thuốc, tư vấn, theo dõi định kỳ và tham gia câu lạc bộ suy tim để học cách tự chăm sóc, chia sẻ kinh nghiệm. Nhờ mô hình này, phần lớn ca bệnh được phát hiện, điều trị sớm và giảm rõ rệt tái nhập viện.
Điều trị bệnh nhân suy tim tại Bệnh viện Lê Văn Thịnh. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Bác sĩ khuyến cáo, người có bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc thường xuyên mệt, khó thở, phù chân… nên đi khám sớm để tầm soát suy tim. Dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, bệnh có thể kiểm soát tốt nếu điều trị đúng và duy trì lối sống lành mạnh, dùng thuốc đều đặn, tập thể dục nhẹ, ăn nhạt, tránh rượu bia, thuốc lá, tránh lo lắng, căng thẳng, duy trì cân nặng ở mức vừa phải.
Khánh HòaNữ bệnh nhân 48 tuổi tai sưng to, chảy dịch, bác sĩ thăm khám phát hiện 5 con giòi làm tổ bên trong
Nữ bệnh nhân được gia đình đưa đến khoa Tai – Mũi – Họng (Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa) điều trị hai ngày trước, trong tình trạng tai sưng to, chảy dịch và đau nhức dữ dội.
Qua thăm khám, bác sĩ phát hiện trong ống tai có dị vật màu trắng di động giống giòi. Sau khi hút dịch, ê kíp gắp ra 5 con giòi sống và xác một con côn trùng nằm sát màng nhĩ.
Theo các bác sĩ, bệnh nhân mắc hội chứng Down, không thể tự chăm sóc bản thân. Nhiều khả năng côn trùng đã chui vào tai, làm tổ và đẻ trứng dẫn đến giòi nở.
“Nếu phát hiện muộn, người bệnh có thể bị thủng màng nhĩ. Người dân cần giữ tai sạch, khô ráo và đến cơ sở y tế khi có dấu hiệu đau, ngứa hoặc chảy dịch bất thường, đặc biệt là trẻ nhỏ và người không thể tự vệ sinh”, đại diện bệnh viện khuyến cáo
Ngành ngân hàng được yêu cầu giảm lãi vay 0,5-2% trong 3-6 tháng với dư nợ hiện hữu, đồng thời triển khai các gói tín dụng lãi suất thấp để địa phương phục hồi sản xuất.
Chính phủ ban hành Nghị quyết số 347 về các giải pháp trọng tâm nhằm khẩn trương khắc phục hậu quả thiên tai sau bão số 11 (Matmo) ngày 24/10, nhằm nhanh chóng ổn định tình hình đời sống nhân dân, khôi phục sản xuất kinh doanh.
Theo đó, Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các tổ chức tín dụng tháo gỡ khó khăn cho khách hàng như cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, cho khách hàng bị thiệt hại. Ngành ngân hàng cần giảm lãi vay 0,5-2% trong 3-6 tháng với dư nợ hiện hữu, đồng thời triển khai các gói tín dụng với lãi suất thấp hơn thông thường, để người dân, hộ kinh doanh, doanh nghiệp vùng thiệt phục hồi sản xuất.
Kho xưởng của hợp tác xã miến Việt Cường ở xã Đồng Hỷ, Thái Nguyên, ngày 25/10. Ảnh: Hợp tác xã Việt Cường
Ngân hàng Chính sách xã hội trình Thủ tướng quyết định giảm lãi suất cho vay 2% mỗi năm với khách hàng vay vốn tại các địa phương bị ảnh hưởng. Việc giảm lãi áp dụng với các khoản vay có dư nợ tại ngân hàng này từ ngày 1/10 đến hết ngày 31/12, bảo đảm trong phạm vi kế hoạch vốn cấp bù chênh lệch lãi suất và phí quản lý được giao năm 2025. Bên cạnh đó, ngân hàng cần rà soát, tổng hợp thiệt hại của khách hàng đang vay vốn, xử lý nợ bị rủi ro kịp thời, nhằm hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả thiên tai.
Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và các liên minh cấp tỉnh rà soát, nghiên cứu phương án khoanh, giãn nợ đối với các khoản vay từ Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã Việt Nam và quỹ hỗ trợ cấp tỉnh. Các khoản vay mới cần được xem xét để hợp tác xã có điều kiện khôi phục sản xuất, kinh doanh.
Tại địa phương, chính quyền được yêu cầu khẩn trương xác định mức độ thiệt hại về nhà cửa, đê điều, giao thông, điện, nước, hoạt động sản xuất kinh doanh. Từ đó, địa phương chủ động cân đối nguồn lực và huy động nguồn tài trợ khắc phục.
Trường hợp vượt quá khả năng cân đối, các địa phương đề xuất theo quy định, gửi Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan tổng hợp, trình Thủ tướng bố trí dự phòng ngân sách trung ương năm 2025 để hỗ trợ.
Bộ Tài chính chủ trì, bố trí nguồn ngân sách trung ương, kết hợp với địa phương để hỗ trợ sửa chữa, xây mới nhà ở cho các hộ gia đình có nhà bị hư hỏng, tốc mái.
Các bộ liên quan như Giáo dục và Đào tạo, Y tế phối hợp với địa phương khẩn trương sữa chữa trường, lớp, cơ sở khám chữa bệnh, khôi phục và ổn định hoạt động học tập, khám chữa bệnh.
Thêm vào đó, hai Bộ Xây dựng, Nông nghiệp và Môi trường cùng chính quyền địa phương sử dụng tối đa nguồn lực, gia cố các đoạn đê, kè xung yếu, bị hư hại nghiêm trọng, đồng thời khôi phục hạ tầng giao thông trên các tuyến huyết mạch, đặc biệt tại các khu vực dân cư bị cô lập sau bão, lũ.
10 tháng đầu năm, Việt Nam hứng chịu 11 cơn bão, ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống, sản xuất của nhân dân và mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội. Chỉ trong 13 ngày (từ 22/9-3/10), ba cơn bão mạnh số 9, 10 và 11 tạo chuỗi thiên tai liên hoàn, gây tình trạng “bão chồng bão, lũ chồng lũ” hiếm thấy, khiến lũ lụt vượt mức lịch sử trên diện rộng.
Tính riêng ảnh hưởng của bão số 11 (Matmo), lượng mưa lớn trong hai ngày 6-7/10 khiến lũ trên các sông lên nhanh và vượt mức lịch sử, làm 239.000 nhà tại Thái Nguyên, Bắc Ninh, Hà Nội, Cao Bằng, Lạng Sơn bị ngập. Thái Nguyên là tỉnh thiệt hại nặng nhất, với gần 200.000 nhà bị ngập, thiệt hại hơn 12.200 tỷ đồng.
Thủy Trương
Quỹ Hy vọng – báo VnExpress mở chiến dịch “Cùng đồng bào vượt lũ” nhằm hỗ trợ người dân vượt lên nghịch cảnh thiên tai, tái thiết các trường học bị thiệt hại. Mọi đóng góp của bạn xin ủng hộ tại đây.
Cựu thành viên NASA Peter Godart lập startup dùng nhôm làm nhiên liệu thay xăng và diesel, không thải carbon.
Cuối tháng 10, phòng thí nghiệm của Found Energy, startup dùng nhôm thay nhiên liệu hóa thạch, chuẩn bị lắp đặt thiết bị cung cấp nhiệt và hydro cho khách hàng. Startup được Peter Godart, từng là nhà khoa học tại Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA), sáng lập năm 2022, đã gọi vốn thành công vòng hạt giống (Seed) 12 triệu USD.
Sau nhiều thí nghiệm giải phóng năng lượng từ nhôm, họ sẽ bán giải pháp thương mại đầu tiên cho một cơ sở sản xuất dụng cụ ở miền Đông Nam vào đầu năm tới. Nguyên liệu đầu vào là nhôm thải từ chính nhà máy này.
Trong thí nghiệm trình diễn, một lon nước ngọt sau nghiền nát biến mất giữa đám mù hơi nước và khí hydro. Nước ở nhiệt độ phòng sẽ sôi ngay lập tức khi được bổ sung vào loại nhôm này. “Thời gian đun sôi nước trên bếp của bạn sẽ chậm hơn thế này”, Godart nói.
Peter Godart, nhà sáng lập kiêm CEO Found Energy, tại phòng thí nghiệm công ty. Ảnh: MIT
Godart sử dụng chất xúc tác để giải phóng năng lượng được lưu trữ trong kim loại nhôm, nhằm chuyển lượng lớn phế liệu nhôm thành nhiên liệu không thải carbon. Nếu thương mại hóa thành công, giải pháp này sẽ giúp giảm lượng lớn khí nhà kính trong các ngành ô nhiễm cao như sản xuất xi măng, sắt, thép. Song song, nó giúp xử lý phế liệu nhôm “bẩn”, loại bị ô nhiễm bởi các vật liệu khác hoặc oxy hóa nặng, khó tái chế.
Thực tế, giới khoa học từ lâu đã để mắt tới nhôm. Sau khi được tinh chế và nấu chảy từ quặng, kim loại này chứa năng lượng gấp 2 nhiên liệu diesel và gần gấp 8 lần khí hydrogen tính theo thể tích. Khi phản ứng với oxy trong nước hoặc không khí, nó tạo thành oxit nhôm, giải phóng nhiệt và hydrogen, có thể khai thác để tạo nguồn năng lượng không carbon.
Theo tính toán, mỗi kg nhôm bị oxy hóa sinh ra 15,8 MJ nhiệt, giải phóng hydrogen với mật độ năng lượng có thể đạt tới 36,3 MJ mỗi lít. Trong khi đó, hydrogen hóa lỏng chỉ đạt mật độ năng lượng 7,2 MJ mỗi lít thể tích. Khả năng tạo ra hydrogen trong phản ứng này cũng loại bỏ các lo ngại về an toàn liên quan đến việc lưu trữ hydrogen dạng khí hoặc lỏng.
Quay trở lại với lon nước ngọt trong thí nghiệm trình diễn, nếu nhôm phản ứng với oxy trong không khí, vì sao lon nước không bốc cháy? Đây cũng là vấn đề đau đầu bao năm nay khi ngành khoa học muốn dùng nhôm làm nhiên liệu. Bởi ngay khi kim loại này hình thành phản ứng, một lớp kim loại đã oxy hóa bao phủ bề mặt, ngăn cản phản ứng của các lớp phía dưới.
Godart ví von phản ứng này giống như một ngọn lửa tự tắt khi mới hình thành tro, thay vì tiếp tục đốt phần nhiên liệu còn lại. “Mọi người đã thử và từ bỏ ý tưởng này rất nhiều lần”, ông nói.
Hạt nhôm sau xử lý bằng chất xúc tác (hộp thủy tinh bên trái) và nhôm miếng thô (bên phải). Ảnh: MIT
Một số nhà luyện kim cho rằng việc biến nhôm thành nhiên liệu là “ý tưởng điên rồ”. Geoff Scamans, nhà khoa học tại Đại học Brunel London (BUL), đã dành một thập kỷ nghiên cứu cách dùng nhôm thay xăng, dầu trong phương tiện giao thông vào những năm 1980, nhưng không thành công. Ông nói ý tưởng dùng nhôm thay nhiên liệu hóa thạch liên tục xuất hiện vài năm một lần, nhưng phản ứng nhôm – nước không đủ hiệu quả để biến nó thành loại nhiên liệu phù hợp.
Phản ứng nhôm – nước diễn ra quá chậm là một thách thức. Nhưng Godart tin ông và cộng sự đã tìm ra cách hóa giải, biến “ý tưởng điên rồ” này thành hiện thực, bằng cách thay đổi cách suy nghĩ về phản ứng nhôm. Thay vì cố gắng tăng tốc phản ứng nhôm – nước, họ đã tìm được một vật liệu thực sự hòa tan vào nhôm – một chất xúc tác kim loại lỏng, có tính ăn mòn.
Chất xúc tác này là thành tố cốt lõi trong giải pháp biến nhôm thành nhiên liệu của công ty. Không tiết lộ cụ thể thành phần hóa học, Godart nói chất này thấm vào cấu trúc vi mô của nhôm. Khi phản ứng với nước, nó tách các lớp nhôm đã bị oxy hóa, liên tục đẩy ra các lớp chưa phản ứng trong nước, biến vật chứa phản ứng thành một “nồi hơi”.
Ý tưởng này đến với Godart khi ông còn làm việc tại NASA, với kế hoạch chế tạo những con robot nhôm tự tiêu thụ nhiên liệu (tự “ăn” chính mình) khi vận hành trên vệ tinh băng giá Europa của Sao Mộc. Công việc đã bị cắt giảm khi Quốc hội cắt ngân sách cho sứ mệnh này.
Rời NASA, ông trở lại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) học Tiến sĩ. Sau khi bảo vệ luận án với đề tài tương tự, ông lập Found Energy tại nhà riêng, tiếp tục nghiên cứu giải pháp nhiên liệu không carbon từ nhôm.
Godart hy vọng giải pháp này sẽ cung cấp năng lượng cho nhiều quy trình công nghiệp khác nhau, nhưng mục tiêu ban đầu là giải quyết “nỗi đau” của ngành tái chế nhôm. Ngành này vẽ ra viễn cảnh tái chế 100%, không bị suy giảm chất lượng, nhưng giấu đi số liệu lớn về lượng nhôm “bẩn” không thể tái chế.
Theo ước tính từ Viện Nhôm Quốc tế, hiện có hơn 3 triệu tấn nhôm được thu gom không được tái chế mỗi năm, 9 triệu tấn khác không được thu gom hoặc bị đốt cùng với các chất thải khác.
Bên cạnh phế liệu nhôm, Godart tính toán dùng lại lượng nhôm hydroxide thoát ra từ lò phản ứng, dùng điện sạch chuyển hóa thành kim loại nhôm, tạo nguyên liệu đầu vào “vòng kín”. Theo ước tính của công ty, phương pháp “vòng kín” này có thể đáp ứng toàn bộ nhu cầu nhiệt công nghiệp toàn cầu bằng cách sử dụng và tái sử dụng tổng cộng khoảng 300 triệu tấn nhôm – khoảng 4% trữ lượng nhôm dồi dào của Trái Đất.
Intel đang có kế hoạch chuyển hoạt động lắp ráp, đóng gói và kiểm định từ nhà máy tại Costa Rica sang Việt Nam.
Thông tin được ông Kenneth Tse, Tổng giám đốc Intel Products Vietnam (IPV) nêu trong buổi làm việc với Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Văn Được hôm 24/10 tại Khu Công nghệ cao TP HCM (SHTP).
Theo ông Kenneth Tse, Intel đang trong quá trình chuyến đổi chiến lược toàn cầu, thực hiện các điều chỉnh để tối ưu hóa hoạt động sản xuất nhằm nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh. Trong đó, tập đoàn có kế hoạch chuyến hoạt động lắp ráp, đóng gói và kiểm định từ cơ sở tại nhà máy Costa Rica sang Việt Nam.
Vì vậy, hãng chip Mỹ bày tỏ mong muốn TP HCM hỗ trợ về giấy phép vận hành máy móc thiết bị cũng như đảm bảo an ninh vận chuyển hàng không trong quá trình nhập khẩu dây chuyền về SHTP.
Đầu tháng này, Intel bắt đầu thông báo tuyển dụng thêm nhân sự tại Việt Nam đến hết năm 2025, chủ yếu là kỹ thuật viên sản xuất. IPV cho hay hoạt động nhằm chuẩn bị nhân lực cho mở rộng sản xuất. Tuy nhiên, số lượng nhân viên cần bổ sung và thời điểm vận hành dây chuyền mới chưa được tiết lộ.
Nhà máy Intel tại Khu công nghệ cao TP HCM. Ảnh: IPV
Nhà máy Intel tại Việt Nam hiện là cơ sở lắp ráp và kiểm định lớn nhất của tập đoàn, chiếm hơn 50% sản lượng, tạo ra hơn 6.000 việc làm. Nơi đây áp dụng công nghệ mới, gồm cả dòng sản phẩm chip công nghệ 18A tiên tiến nhất của hãng.
Sau 20 năm hoạt động, IPV đã xuất khẩu hơn 4 tỷ sản phẩm, đóng góp hơn 100 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, tính đến quý II/2025. Trong khuôn khổ “Diễn đàn Mùa thu TP HCM – Mỹ 2025” tại San Fracisco hôm 16/10, Intel ký ghi nhớ tài trợ máy móc thiết bị phục vụ đào tạo ngành vi mạch bán dẫn với SHTP.
Tại cuộc gặp hôm 24/10, Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Văn Được kỳ vọng Intel Products Việt Nam trở thành trung tâm xuất sắc về đóng gói, kiểm thử, nơi những sản phẩm phức tạp, giá trị nhất của Intel được hoàn thiện và ra mắt.
Ông cam kết đồng hành, tạo điều kiện cho Intel hoạt động, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững, kinh tế số – công nghệ cao và nâng cao vị thế của Việt Nam, trong đó có TP HCM.
Tiêm kích Gripen được đánh giá là phù hợp với Ukraine và có nhiều ưu thế hơn dòng F-16, dù từng bị Kiev từ chối tiếp nhận hồi năm 2024.
Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 22/10 ký kết ý định thư về tăng cường hợp tác không quân song phương. Theo ông Kristersson, nền tảng của văn kiện này là thỏa thuận xuất khẩu tiềm năng, trong đó cho phép Stockholm bán 100-150 tiêm kích Gripen cho Kiev.
Nếu trở thành hiện thực, đây sẽ là đơn hàng xuất khẩu lớn nhất lịch sử đối với cả tiêm kích Gripen lẫn ngành công nghiệp quốc phòng Thụy Điển.
Thủ tướng Kristersson nói rằng “chưa có gì được quyết định” và sẽ mất khoảng ba năm để Thụy Điển bàn giao tiêm kích Gripen E đầu tiên cho Ukraine sau khi thỏa thuận hoàn tất. Tuy nhiên, Tổng thống Ukraine muốn nhận được dòng Gripen từ năm 2026.
“Điều này có khả năng cao liên quan đến những chiếc Gripen C/D đã qua sử dụng”, Thomas Newdick, biên tập viên của chuyên trang quân sự Mỹ War Zone, nhận định.
Tổng thống Zelensky (trái) và Thủ tướng Kristersson đứng trước tiêm kích Gripen hôm 22/10. Ảnh: AP
Đài phát thanh quốc gia Thụy Điển SR hồi tháng 9/2023 dẫn các nguồn tin giấu tên cho biết nước này đang xem xét kế hoạch viện trợ tiêm kích Gripen C/D cho Ukraine. Kiev khi đó muốn Stockholm chuyển giao ít nhất một phi đoàn, tương đương 16-18 máy bay, phi công Ukraine cũng từng bay thử trên dòng Gripen C/D tại Thụy Điển trong năm 2023.
Tuy nhiên, không quân Ukraine tháng 7/2024 từ chối nhận tiêm kích Thụy Điển, cho rằng vận hành cùng lúc hai vũ khí phức tạp như F-16 và Gripen là rất khó khăn. Truyền thông Ukraine cho biết Stockholm và Kiev nối lại những cuộc thảo luận về chuyển giao tiêm kích Gripen sau đó khoảng hai tháng.
JAS 39 Gripen là tiêm kích hạng nhẹ một động cơ do tập đoàn Saab của Thụy Điển phát triển và đưa vào biên chế từ năm 1996. Tổng cộng khoảng 300 chiếc đã được xuất xưởng, phục vụ trong lực lượng vũ trang của 7 nước trên thế giới.
Phiên bản JAS 39C/D có chiều dài 14,9-15,6 m, sải cánh 8,4 m, khối lượng rỗng 6,8 tấn, mang được tối đa hơn 5 tấn dầu ở khoang chứa trong thân và thùng dầu phụ. Máy bay trang bị động cơ tua-bin phản lực Volvo RM12, có thể đạt tốc độ tối đa 2.100 km/h ở độ cao 15 km hoặc 1.470 km/h ở gần mặt biển, bán kính chiến đấu khoảng 800 km.
Mỗi chiếc được trang bị một pháo nòng xoay BK-27 cỡ nòng 27 mm, cùng 8 giá treo cho phép mang tổng cộng 5,3 tấn vũ khí gồm tên lửa đối không tầm ngắn và tầm trung, tên lửa hành trình đối đất và chống hạm, bom dẫn đường, tổ hợp trinh sát mục tiêu và thiết bị gây nhiễu điện tử ALQ-TLS.
Biến thể JAS 39E/F bắt đầu sản xuất từ cuối năm 2023, với giá bán khoảng 85 triệu USD mỗi chiếc. Chúng có kích thước lớn hơn, mang được gần 7 tấn nhiên liệu, trang bị động cơ tua-bin phản lực F414-GE-39E do tập đoàn General Electric của Mỹ sản xuất.
JAS 39E/F có thể đạt trạng thái siêu hành trình, cho phép bay tới tốc độ siêu thanh mà không cần bật chế độ tăng lực động cơ. Bán kính chiến đấu được tăng lên 925-1.500 km, tùy cấu hình vũ khí và nhiệm vụ. Máy bay cũng được lắp 10 giá treo với tải trọng vũ khí tối đa khoảng 7,2 tấn.
Tiêm kích Gripen-E bay tại sân bay Linkoping ở Thụy Điển hôm 22/10. Ảnh: AFP
Giới chuyên gia quân sự phương Tây chỉ ra rằng Gripen và F-16 có thể sử dụng những loại vũ khí tương đồng nhau, nhưng phi cơ Thụy Điển có nhiều ưu điểm vượt trội so với F-16 và phù hợp với nhu cầu chiến đấu của Ukraine.
Quá trình vận hành và bảo dưỡng tiêm kích Gripen không đòi hỏi lượng lớn binh sĩ được đào tạo chuyên sâu, cũng không cần nhiều hạ tầng mặt đất hỗ trợ.
“Gripen được thiết kế để hoạt động ở những địa điểm khắc nghiệt và nằm ngoài căn cứ truyền thống. F-16 cũng có khả năng làm vậy, nhưng chúng cần được chăm sóc kỹ lưỡng hơn và quá trình này nhìn chung cũng khó thực hiện hơn”, Gareth Jennings, chuyên gia hàng không của tạp chí quốc phòng IHS Janes, cho biết.
Theo Jennings, tiêm kích Gripen có khả năng cất hạ cánh trên đường cao tốc và đường băng dã chiến. Mẫu chiến đấu cơ này còn có thể nhanh chóng nạp dầu trong điều kiện khắc nghiệt và lạnh giá, giúp tăng tính linh hoạt khi tác chiến.
Đây là những yếu tố rất quan trọng khi Nga thường xuyên tiến hành đòn tập kích hiệp đồng bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) tự sát nhằm vào các căn cứ không quân Ukraine, gây tổn thất nặng về người và chiến đấu cơ. Kiev từng phàn nàn rằng những máy bay như F-16 không đáp ứng được nhu cầu chiến sự thực tế.
“Đây là nơi đang diễn ra xung đột tổng lực, trong đó máy bay phải liên tục xuất kích và luôn bị quân đội Nga săn lùng”, Taras Chmut, người đứng đầu quỹ quyên góp Come Back Alive của Ukraine, cho hay.
Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia Anh (RUSI) đề cao hệ thống tác chiến điện tử trên một số mẫu Gripen, nhấn mạnh chúng được tối ưu hóa để đối phó chiến đấu cơ và radar Nga, điều sẽ phát huy hiệu quả trên chiến trường Ukranie.
Joseph Trevithick, bình luận viên của War Zone, nhận định tiêm kích Gripen “rất phù hợp” với học thuyết tác chiến hiện tại của Ukraine. “Nó có khả năng mang vũ khí do nhiều quốc gia khác nhau sản xuất, sở hữu hệ thống hàng không và radar hiện đại, có kích thước nhỏ nên khó bị phát hiện”, chuyên gia Mỹ nhận xét.
Tiêm kích Gripen Thụy Điển diễn tập cất hạ cánh trên cao tốc hồi năm 2024. Ảnh: Saab
Tuy nhiên, giới phân tích cũng chỉ ra hàng loạt vấn đề nếu Ukraine muốn sở hữu dòng Gripen.
Mỹ và các nước châu Âu sẽ gặp khó khăn hơn khi hỗ trợ Ukraine vận hành phi cơ này. Ngoài Thụy Điển, chỉ có Hungary và Cộng hòa Czech là thành viên NATO trực tiếp vận hành dòng Gripen, với tổng cộng 28 chiếc trong biên chế.
Stockholm và Kiev còn phải vượt nhiều rào cản khác trước khi chuyển giao chiếc Gripen đầu tiên, trong đó có nguồn ngân sách và phương án thanh toán hợp đồng. Tiếp đến là hãng chế tạo Saab có thể đẩy nhanh tiến độ chế tạo để xuất khẩu đến đâu.
“Dù thế nào đi nữa, thông tin về Gripen vẫn là tín hiệu tích cực với Ukraine. Đây có thể sẽ là cuộc cải tổ lớn nhất với không quân Ukraine kể từ năm 1991, đánh dấu lần đầu nước này sở hữu tiêm kích sản xuất hoàn toàn mới, thay vì kế thừa máy bay từ thời Liên Xô hoặc nhận viện trợ chiến đấu cơ đã qua sử dụng của phương Tây”, Newdick nêu quan điểm.
Giới chuyên gia cho rằng dự án xây phòng khiêu vũ của ông Trump có nguy cơ xâm phạm giá trị lịch sử Nhà Trắng, trong khi chính quyền nói đây là “bổ sung cần thiết”.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 20/10 thông báo Nhà Trắng đã bắt đầu khởi công xây dựng phòng khiêu vũ “mới, rộng lớn và tráng lệ” ở Cánh Đông. Ông tuyên bố khu vực “sẽ đẹp hơn bao giờ hết khi hoàn thành và tách biệt hoàn toàn khỏi Nhà Trắng”.
Ba ngày sau, hình ảnh vệ tinh của Planet Labs cho thấy toàn bộ Cánh Đông của Nhà Trắng đã trở thành đống gạch vụn, chứng tỏ dự án đang được thi công vô cùng gấp rút.
Tuy nhiên, nó cũng vấp phải làn sóng phản đối, dấy lên câu hỏi về việc Tổng thống có thẩm quyền pháp lý cho phép phá dỡ toàn bộ một khu vực của Nhà Trắng hay không. Nhiều chuyên gia còn cảnh báo quá trình xây dựng phòng khiêu vũ ảnh hưởng đến kiến trúc lịch sử Nhà Trắng.
Hoạt động phá dỡ tại Cánh Đông Nhà Trắng ngày 21/10. Ảnh: AP
Sau khi nhậm chức tháng 1, Tổng thống Trump đã thay đổi một số khu vực tại Nhà Trắng. Ông trang trí lại Phòng Bầu dục bằng hàng loạt tranh treo tường và tượng mạ vàng, lát gạch lối đi Vườn Hồng, thay thế mặt cỏ ướt thường gây khó khăn cho người đi giày cao gót. Ông còn dựng cột treo hai lá cờ Mỹ rất lớn ngoài tòa nhà.
Kế hoạch xây phòng khiêu vũ được ông đề xuất cuối tháng 7. Ông phàn nàn rằng với những sự kiện quy mô quá lớn, Nhà Trắng phải tiếp khách dưới lều ngoài trời ở Bãi cỏ phía Nam. “Khi trời mưa hoặc tuyết rơi, đó là thảm họa”, ông Trump nói.
Theo kế hoạch của Nhà Trắng, phòng khiêu vũ sẽ rộng hơn 8.300 m2, sức chứa 650 người, cao hơn nhiều so với mức 200 người tại khu vực tổ chức sự kiện hiện có trong khu nhà. Tổng thống Trump ngày 20/10 nói phòng khiêu vũ có thể tiếp đón tối đa 999 người.
Phòng khiêu vũ sẽ thay thế Cánh Đông, công trình được xây dựng vào năm 1902, là nơi làm việc của đệ nhất phu nhân Mỹ. Tổng thống làm việc ở Cánh Tây, còn gia đình sống tại khu vực trung tâm Nhà Trắng. Cánh Đông nối với khu trung tâm bằng hàng cột có mái che.
Đây là thay đổi lớn nhất về diện mạo bên ngoài Nhà Trắng kể từ khi Cánh Đông được mở rộng dưới thời tổng thống Franklin D. Roosevelt năm 1942. Khi đó, Cánh Đông được xây thêm tầng hai, che chắn cho Trung tâm Điều hành Khẩn cấp của Tổng thống, một hầm ngầm được xây dựng phía dưới.
Việc toàn bộ Cánh Đông bị phá dỡ trái với tuyên bố ông Trump đưa ra hồi tháng 7 rằng công trình mới sẽ không ảnh hưởng đến tòa nhà hiện tại.
“Họ đang phá hoại công trình”, Martha Joynt Kumar, nhà khoa học chính trị, giáo sư danh dự tại Đại học Towson, bang Maryland, trả lời Washington Post. “Và những thay đổi này sẽ không thể đảo ngược. Họ đang phá hủy lịch sử mãi mãi”.
Máy móc phá dỡ Cánh Đông Nhà Trắng ngày 20/10. Video: AFP
Tổ chức Bảo tồn Di sản Quốc gia (NTHP) ngày 21/10 cũng lên tiếng phản đối, cho rằng dự án phá dỡ Cánh Đông và xây phòng khiêu vũ phải được đánh giá từ Ủy ban Quy hoạch Thủ đô Quốc gia (NCPC) và Ủy ban Mỹ thuật. Đây là hai cơ quan NTHP cho rằng có thẩm quyền giám sát công trình xây mới trong khuôn viên Nhà Trắng.
Theo Carol Quillen, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành NTHP, kiến trúc hiện nay của Nhà Trắng được thiết kế với sự cân đối, tòa nhà chính nằm ở trung tâm và hai cánh nhỏ hơn tại hai bên. Trong khi đó, phòng khiêu vũ rộng hơn 8.300 m2 sẽ lấn át Nhà Trắng, vốn có diện tích hơn 5.100 m2.
“Công trình bổ sung có thể gây xáo trộn vĩnh viễn bố cục cổ điển này”, bà Quillen viết trong thư gửi NCPC và Ủy ban Mỹ thuật.
Các cơ quan chưa bình luận về thông tin. Hầu hết cơ quan liên bang Mỹ đang tạm dừng hoạt động do chính phủ Mỹ đóng cửa.
Edward Lengel, cựu trưởng ban sử học của Hiệp hội Lịch sử Nhà Trắng, nhận định việc phá dỡ Cánh Đông là dấu hiệu cho thấy phòng khiêu vũ sẽ nằm gần Nhà Trắng hơn nhiều so với mô tả ban đầu.
“Khoảng cách giữa công trình mới và Nhà Trắng có thể gần như được nối liền với nhau”, ông nói.
Hiệp hội các sử gia kiến trúc tuần trước bày tỏ “quan ngại sâu sắc” về dự án phòng khiêu vũ. Tổ chức này, thường chỉ tham gia vận động trong vấn đề có tầm quan trọng quốc gia và quốc tế, kêu gọi Nhà Trắng có quy trình thiết kế và thẩm định cẩn thận hơn.
Viện Kiến trúc sư Mỹ tháng 8 đề nghị Nhà Trắng tuyển chọn nghiêm ngặt kiến trúc sư, đảm bảo tính minh bạch của quy trình cũng như nguồn tài trợ.
Tổng thống Trump ngày 22/10 cho biết chi phí xây phòng khiêu vũ là 300 triệu USD, cao hơn 100 triệu USD so với ước tính ban đầu. Ông nói chi phí này do các nhà tài trợ tư nhân quyên góp và người nộp thuế Mỹ “không mất một xu nào”. Nhà Trắng mới chỉ nêu tên một số nhà tài trợ, chưa công bố danh sách đầy đủ.
“Để làm đúng quy chuẩn, chúng tôi buộc phải phá dỡ kiến trúc hiện tại”, ông Trump nói, úp mở rằng “một số khu vực sẽ được giữ lại”. Tổng thống bác bỏ các cáo buộc cho rằng ông thiếu minh bạch liên quan quá trình xây dựng.
“Tôi nghĩ chúng tôi đã minh bạch hơn bất kỳ ai khác”, ông cho biết thêm.
Vị trí các khu vực trong khuôn viên Nhà Trắng. Đồ họa: Washington Post
Nhà Trắng ngày 22/10 đã triển khai lực lượng mật vụ để ngăn người dân lại gần khu vực các máy móc hạng nặng đang hoạt động. Bộ Tài chính Mỹ, nằm đối diện Cánh Đông, yêu cầu nhân viên không chia sẻ hình ảnh quá trình phá dỡ.
Sara C. Bronin, giáo sư luật Đại học George Washington, cho rằng Tổng thống Trump dường như đã vi phạm Đạo luật Bảo tồn Di sản Lịch sử Quốc gia. Đạo luật này yêu cầu các cơ quan liên bang phải xem xét hành động của họ sẽ tác động thế nào đến các di tích lịch sử.
“Quyết định của chính quyền ông Trump chính là kiểu hành động mà đạo luật được ban hành để ngăn chặn”, bà Bronin nói.
Trong khi đó, thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt bác bỏ những chỉ trích về việc phá dỡ, gọi đây là “sự phẫn nộ giả tạo”.
“Tôi tin rằng hiện nay có rất nhiều sự phẫn nộ mang tính hình thức, bởi gần như mọi tổng thống từng sống trong tòa Nhà Trắng tuyệt đẹp phía sau tôi đây đều đã thực hiện những công cuộc hiện đại hóa và cải tạo của riêng họ”, bà Leavitt trả lời phỏng vấn Fox News.
EU thúc đẩy kế hoạch “tường chắn UAV” để bảo vệ sườn đông liên minh, nhưng sáng kiến lại bộc lộ những khác biệt trong cách tiếp cận an ninh giữa các thành viên.
Vài giờ sau khi khoảng 20 máy bay không người lái Nga bay vào không phận Ba Lan hồi tháng 9, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen tuyên bố đã đến lúc để Liên minh châu Âu (EU) thiết lập một “tường chắn UAV” để bảo vệ sườn phía đông khối.
Những vụ drone xâm phạm sân bay ở Đan Mạch và Đức sau đó càng củng cố quan điểm của các lãnh đạo khối rằng châu Âu cần khẩn trương tăng cường năng lực đối phó những mối đe dọa như vậy.
Tuy nhiên, ý tưởng “tường chắn UAV” của EU đến nay vẫn chưa có hướng đi rõ ràng. Kế hoạch này còn bộc lộ rạn nứt trong nội bộ khối, khi các nước bất đồng quan điểm về phương thức thực hiện và thẩm quyền quản lý.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen phát biểu tại Tirana, Albania, ngày 13/10. Ảnh: AFP
“Tường chắn UAV” được coi là phép thử với tham vọng của EU trong nỗ lực tăng cường vai trò trong lĩnh vực quốc phòng, vốn do từng nước thành viên và NATO phụ trách. Kế hoạch bắt nguồn từ đề xuất mà các nước Baltic, Ba Lan và Phần Lan gửi EC năm 2024.
Những quốc gia trên xin tài trợ để triển khai các cảm biến và UAV để đối phó nạn buôn người, nhưng không nhận được nhiều sự ủng hộ. Sau khi Phó thủ tướng Ukraine Mykhailo Fedorov hồi tháng 4 trình bày với Chủ tịch EC về cách Ukraine đối phó UAV Nga, EU sửa lại đề xuất theo hướng tập trung vào quốc phòng.
Ngày 29/9, EC chính thức đề xuất lập “tường chắn UAV” với các nước thành viên, nằm trong 4 dự án quốc phòng lớn, để đối phó những mối đe dọa an ninh ngày càng tăng. Để triển khai, EU cần có sự đồng thuận của toàn bộ nước thành viên.
Đây sẽ không phải là một bức tường vật lý, mà là một mạng lưới phân tầng gồm các hệ thống phát hiện và đánh chặn, được xây dựng dựa trên năng lực chống UAV của từng quốc gia thành viên EU.
Rafael Loss, chuyên gia chính sách về quốc phòng, an ninh và công nghệ tại tổ chức nghiên cứu Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu, cho biết khái niệm này không hẳn là mới. Loss chỉ ra rằng một dự án tên Sáng kiến Khiên bầu trời châu Âu (ESSI) nhằm tăng cường khả năng phòng không và chống tên lửa của châu Âu đã được triển khai trong nhiều năm.
Dù vậy, Loss cho rằng bằng cách mở rộng mạng lưới cảm biến dọc theo sườn phía đông EU, các quốc gia sẽ có thể xác định và theo dõi các cuộc xâm nhập UAV hiệu quả hơn.
“Phòng không của NATO vốn được thiết kế để đối phó với các mối đe dọa trên không di chuyển nhanh, như máy bay, tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình, vũ khí siêu thanh… nhưng chúng không chuyên biệt để chống UAV. Điều đó đang dần thay đổi do những gì chúng ta chứng kiến ở Ukraine”, ông nói.
Vị trí các nước thành viên EU. Đồ họa: Wikipedia
Tuy nhiên, những quốc gia Nam Âu, như Italy và Tây Ban Nha, cho rằng những khoản đầu tư như vậy nên mang lại lợi ích cho cả EU, thay vì chỉ bảo vệ sườn đông. Quan điểm này đã khiến các nước ở tuyến đầu kêu gọi tinh thần đoàn kết trong EU.
“Chúng ta đã thể hiện tình đoàn kết suốt hai thập kỷ qua, trong đại dịch Covid-19, vấn đề kinh tế, nhập cư. Giờ là lúc đoàn kết cả về an ninh”, Thủ tướng Phần Lan Petteri Orpo nói.
Bất đồng bộc lộ rõ khi các nước EU họp thượng đỉnh ở Copenhagen, Đan Mạch hồi đầu tháng 10. Một nhà ngoại giao châu Âu cho biết Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã chỉ trích kế hoạch “tường chắn UAV” bằng các ngôn từ “rất gay gắt”.
Một số quan chức EU hoài nghi tên gọi “tường chắn UAV”, cho rằng nó tạo ra cảm giác lầm tưởng về an toàn, vì không có hệ thống nào có thể ngăn chặn được mọi loại drone.
“Tôi hy vọng không ai coi ‘tường chắn UAV’ là cách dễ dàng để giải quyết các vấn đề quốc phòng”, bà Hannah Neumann, thành viên Ủy ban An ninh – Quốc phòng Nghị viện châu Âu, nói với Politico.
“Một bức tường chắn UAV không thể bảo vệ chúng ta khỏi các cuộc tấn công mạng, cũng không giúp cải thiện khả năng phòng không, sản xuất đạn dược hay khắc phục những vấn đề sâu hơn trong cơ chế ra quyết định và quy tắc tác chiến”, bà Neumann tiếp tục.
Một trở ngại nữa là khác biệt quan điểm giữa nhóm các nước nhỏ và cường quốc trong khối. Các quốc gia nhỏ hơn nhìn thấy nhiều lợi ích hơn khi để EC đóng vai trò điều phối, nhưng Pháp và Đức, vốn quen tự mình triển khai các chương trình mua sắm quy mô lớn, lại muốn giữ quyền kiểm soát.
Tại hội nghị thượng đỉnh ở Đan Mạch, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhận định mối đe dọa từ drone “tinh vi và phức tạp hơn nhiều” so với khái niệm “tường chắn UAV” trong đề xuất.
“UAV và chống UAV là các ưu tiên cần thực hiện”, ông Macron nói. “Nhưng chúng ta phải hiểu rõ rằng không có bức tường hoàn hảo nào cho châu Âu. Chúng ta đang đề cập đến một biên giới dài 3.000 km, liệu có khả thi không? Câu trả lời là ‘không'”.
Trong khi đó, Tổng thư ký NATO Mark Rutte mô tả “tường chắn UAV” là ý tưởng “tuyệt vời, kịp thời và cần thiết”, nhấn mạnh chi phí là lý do đặc biệt quan trọng để triển khai sáng kiến này. NATO đã phải điều động các tiêm kích F-35, F-16, trực thăng và hệ thống phòng không Patriot trị giá hàng tỷ euro để đối phó với các UAV có giá trị nhỏ hơn rất nhiều.
“Chúng ta không thể dùng những tên lửa trị giá hàng triệu USD để hạ UAV chỉ vài nghìn USD”, ông Rutte nói.
Một UAV hoạt động ở tỉnh Dnipropetrovsk, Ukraine ngày 8/7. Ảnh: Reuters
Nhằm thu hút thêm sự ủng hộ từ các quốc gia ở miền nam và miền tây châu Âu, EC đã mở rộng khái niệm “tường chắn UAV” ban đầu thành “Sáng kiến Phòng thủ Drone châu Âu”, bao gồm một mạng lưới hệ thống chống drone trải rộng khắp lục địa.
Tài liệu do EC công bố ngày 16/10 cho thấy sáng kiến này sẽ đi vào hoạt động vào cuối năm 2027, nhưng đây cũng là mốc thời gian khiến một số thành viên liên minh hoài nghi về tính khả thi. Giới chuyên gia còn lo ngại EU và NATO có thể “giẫm lên chân nhau”.
“EU và NATO cần phối hợp chặt chẽ trong vấn đề này”, ông Camille Grand, cựu quan chức cấp cao NATO, hiện là tổng thư ký Hiệp hội Công nghiệp Hàng không Vũ trụ, An ninh và Quốc phòng châu Âu, nói.
Từ trên cao, rừng phòng hộ Xuân Sơn như tấm thảm xanh, bao quanh bởi những khu dân cư, nương rẫy.
Khu rừng nằm trên địa bàn giáp ranh ba xã Xuân Sơn, Sơn Bình và Suối Rao (huyện Châu Đức, Bà Rịa – Vũng Tàu cũ), diện tích hơn 450 ha, được Lâm trường Châu Thành trồng từ năm 1980 trên vùng đất trống, đồi trọc.
Lâm ĐồngÔtô 5 chỗ chạy hướng Đà Lạt – TP HCM bất ngờ lấn sang làn ngược chiều, tông lật xe tải, song không ai bị thương, chiều 25/10.
Khoảng 15h, ôtô do người đàn ông 64 tuổi chạy trên quốc lộ 20, khi đến gần bến xe phường B’Lao (TP Bảo Lộc cũ), bất ngờ lấn làn, đâm trực diện vào xe tải chở hàng đông lạnh đi hướng ngược lại.
Diễn biến tai nạn do camera nhà dân ghi lại. Video: Hoài Thanh
Cú tông mạnh khiến đầu ôtô biến dạng, bánh trước và hệ thống cơ gãy rời, kính vỡ văng tung tóe. Xe tải bị lật nghiêng, hư hỏng phần đầu, nằm cách vị trí va chạm hơn 10 m. Rất may, hai tài xế và một người đi cùng chỉ bị xây xát nhẹ. Lúc tai nạn xảy ra, trời không mưa, mặt đường khô ráo.
Vụ việc làm giao thông trên quốc lộ 20 ùn ứ cục bộ. Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Lâm Đồng và Công an phường B’Lao có mặt điều tiết, khám nghiệm hiện trường để làm rõ nguyên nhân.
Ôtô 5 chỗ biến dạng phần đầu sau cú tông. Ảnh: Hoài Thanh
Quốc lộ 20 dài hơn 260 km, nối ngã ba Dầu Giây (Đồng Nai) với Đơn Dương (Lâm Đồng), là tuyến huyết mạch vận chuyển khách du lịch và nông sản giữa TP HCM – Đà Lạt, có mật độ xe cao và tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn.
