Kết quả nghiên cứu trên hàng nghìn người vừa được trình bày tại Hội nghị Hiệp hội Ung thư Y khoa châu Âu (ESMO) 2025 hôm 17/10 cho thấy, xét nghiệm phát hiện sớm đa ung thư (MCED) cho kết quả tích cực. Khi được áp dụng cùng các phương pháp tầm soát tiêu chuẩn, Galleri giúp tăng tỷ lệ phát hiện ung thư lên hơn 7 lần.

Trong các ca được phát hiện, hơn một nửa ở giai đoạn sớm (I hoặc II), thời điểm điều trị hiệu quả nhất. Khoảng 75% trường hợp là các dạng ung thư nguy hiểm nhưng chưa có chương trình tầm soát phổ biến như ung thư tuyến tụy, gan, buồng trứng và dạ dày.

Tiến sĩ Nima Nabavizadeh, đồng chủ trì nghiên cứu, cho biết: “Galleri có thể thay đổi căn bản cách tiếp cận của chúng ta, giúp phát hiện nhiều loại ung thư sớm hơn, khi cơ hội điều trị thành công hoặc thậm chí chữa khỏi là lớn nhất”.

Xét nghiệm này do công ty dược phẩm Grail (Mỹ) sản xuất. Thay vì tìm kiếm một loại ung thư duy nhất, Galleri phân tích các mảnh DNA tự do (cell-free DNA) do khối u giải phóng vào máu. Dựa vào các mẫu methyl hóa đặc trưng, xét nghiệm có thể xác định sự tồn tại của ung thư với độ đặc hiệu 99,6%, đồng nghĩa tỷ lệ dương tính giả chỉ 0,4%.

Giá trị dự đoán dương tính (PPV) đạt khoảng 62%, nghĩa là gần hai phần ba số người nhận kết quả dương tính thực sự mắc bệnh. Xét nghiệm cũng xác định chính xác nguồn gốc khối u trong 92% trường hợp, giúp bác sĩ khoanh vùng chẩn đoán và hạn chế các thủ thuật không cần thiết.

Các chuyên gia y tế cho biết việc phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu còn giúp giảm gánh nặng kinh tế. Chi phí điều trị ung thư giai đoạn cuối cao gấp nhiều lần so với can thiệp sớm. Do đó, chuyển trọng tâm sang tầm soát sớm không chỉ cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân mà còn giảm chi phí cho toàn hệ thống y tế.

Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) của Anh đang thử nghiệm Galleri trên 140.000 người, dự kiến công bố kết quả vào năm sau. Nếu được phê duyệt, NHS có thể triển khai xét nghiệm này cho một triệu người, tiến tới chương trình tầm soát đa ung thư quốc gia đầu tiên trên thế giới.

Dù các kết quả ban đầu đầy hứa hẹn, giới chuyên môn nhấn mạnh thước đo thành công cuối cùng là liệu xét nghiệm có thực sự làm giảm tỷ lệ tử vong hay không. Giáo sư Clare Turnbull, Viện Nghiên cứu Ung thư Anh, nhận định các dữ liệu về tỷ lệ tử vong từ những nghiên cứu ngẫu nhiên sẽ là yếu tố then chốt để khẳng định lợi ích thực sự của Galleri.

Bình Minh (Theo Forbes)

Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia cho biết từ ngày 20 đến 22/10, không khí lạnh được tăng cường mạnh hơn nên diện ảnh hưởng sẽ mở rộng ra đồng bằng Bắc Bộ và Tây Bắc Bộ. Tại Hà Nội, nhiệt độ giảm nhanh từ chiều tối 20/10, chênh lệch lớn giữa ngày và đêm.

Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, thành viên Hội Bệnh mạch máu Việt Nam, cảnh báo sự thay đổi nhiệt độ đột ngột vào buổi sáng và ban đêm là “cái bẫy” đột quỵ đối với những người chủ quan. Khi nhiệt độ giảm nhanh, cơ thể phản ứng bằng cách co mạch máu để giữ nhiệt, dẫn đến huyết áp tăng cao. Tình trạng này có thể làm vỡ mạch máu não gây xuất huyết, hoặc làm bong các mảng xơ vữa sẵn có, hình thành cục máu đông gây nhồi máu não, nhồi máu cơ tim.

Nguy cơ này đặc biệt cao ở người có bệnh nền như tim mạch, cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu. Bên cạnh đó, các thói quen sinh hoạt thiếu thận trọng cũng góp phần làm gia tăng rủi ro. Nhiều người có tâm lý ban ngày trời sẽ nắng ấm nên mặc phong phanh ra ngoài tập thể dục từ rất sớm, trong khi cơ thể còn đang “ngái ngủ”.

Theo bác sĩ Mạnh, lúc sáng sớm, máu thường cô đặc hơn, huyết áp tăng. Nếu chưa uống nước, chưa ăn sáng mà đã vận động mạnh hoặc hít khí lạnh đột ngột, huyết khối rất dễ hình thành trong lòng mạch. Các cục máu đông này có thể di chuyển lên não gây tắc mạch, hoặc đến tim gây nghẽn mạch vành.

“Thực tế, tiết trời thu đông khác hẳn mùa hè. Nhiệt độ buổi sáng có thể giảm nhanh 5-7 độ C chỉ trong vài giờ. Nếu không giữ ấm và khởi động kỹ, rủi ro có thể xảy ra bất cứ lúc nào”, bác sĩ Mạnh nhấn mạnh.

Để phòng ngừa, chuyên gia khuyến cáo người dân nên uống một cốc nước ấm trước khi ra ngoài vào buổi sáng để làm loãng máu và ăn nhẹ để ổn định đường huyết. Cần mặc đủ ấm, đặc biệt chú ý giữ nhiệt cho vùng cổ, ngực, bàn tay và bàn chân. Người lớn tuổi hoặc có bệnh nền chỉ nên ra ngoài sau 6h sáng khi nhiệt độ đã ổn định hơn, hoặc ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng trong nhà.

Ngoài ra, việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, kiểm soát tốt huyết áp, hạn chế rượu bia và tái khám định kỳ là những biện pháp then chốt giúp giảm nguy cơ đột quỵ trong mùa lạnh. Mỗi người cần lắng nghe cơ thể, không chủ quan với các dấu hiệu cảnh báo sớm như chóng mặt, tê yếu thoáng qua hay nói khó.

Thúy Quỳnh

“Tôi có thể xác nhận rằng ông ấy đã hoàn thành liệu trình xạ trị”, The Washington Post dẫn lời bà Kelly Scully, phát ngôn viên của ông Biden, nói hôm 20/10. Bà Scully cho hay ông Biden đã “rung chuông” tại Trung tâm Ung thư Xạ trị Penn Medicine ở Philadelphia, nơi ông điều trị trong vài tuần qua.

Rung chuông là một truyền thống tại nhiều cơ sở y tế để bệnh nhân ung thư đánh dấu việc hoàn thành một giai đoạn điều trị. Trên Instagram, con gái ông Biden, Ashley, chia sẻ một video ngắn quay cảnh cha mình rung chuông, cùng với gia đình gồm cựu Đệ nhất phu nhân Jill Biden và các cháu.

“Đã rung chuông! Cảm ơn các bác sĩ, y tá và nhân viên tuyệt vời tại Penn Medicine. Chúng tôi vô cùng biết ơn”, bà Ashley viết. Trong một bức ảnh khác, bà chia sẻ: “Cha đã vô cùng dũng cảm trong suốt quá trình điều trị”.

Văn phòng của ông Biden hồi tháng 5 thông báo ông được chẩn đoán mắc ung thư tuyến tiền liệt “dạng ác tính” (aggressive form), đã di căn đến xương. Quá trình điều trị của ông bắt đầu bằng việc thuốc uống (liệu pháp hormone) và bắt đầu xạ trị vào đầu tháng này. Thời điểm đó, văn phòng của cựu tổng thống cho biết bệnh ung thư đang đáp ứng với liệu pháp, “cho phép kiểm soát hiệu quả”.

Bệnh ung thư của ông Biden có điểm số Gleason 9. Hệ thống điểm Gleason là thang xếp loại mức độ bệnh ung thư tuyến tiền liệt, được tính bằng tổng điểm của hai mẫu tế bào chiếm ưu thế nhất trong khối u, mỗi mẫu được chấm điểm từ 1 đến 5. Điểm Gleason ở mức 9 đồng nghĩa đây là một trong những dạng ung thư tuyến tiền liệt ác tính nhất. Hiệp hội Ung thư Mỹ cho biết ung thư tuyến tiền liệt là dạng ung thư phổ biến nhất ở nam giới, cứ 8 nam giới ở Mỹ thì có một người được chẩn đoán mắc bệnh này.

Hai tuần sau khi nhận chẩn đoán, ông Biden bày tỏ sự lạc quan. “Kỳ vọng là chúng ta sẽ đánh bại được căn bệnh này”, ông nói với CNN. “Nó không ở trong bất kỳ cơ quan nội tạng nào… xương của tôi vẫn chắc khỏe, nó chưa xâm nhập. Vì vậy, tôi cảm thấy ổn”.

Ngoài điều trị ung thư tuyến tiền liệt, cựu tổng thống cũng trải qua phẫu thuật Mohs vào tháng trước để loại bỏ các tổn thương ung thư da trên đầu. Người phát ngôn của ông Biden từ chối bình luận về các bước điều trị tiếp theo trong tương lai. Tuy nhiên, cựu tổng thống dự kiến duy trì lịch trình làm việc. Ông sẽ có bài phát biểu tại Boston vào chủ nhật tuần này để nhận giải thưởng thành tựu trọn đời tại Viện Edward M. Kennedy và là diễn giả chính tại một sự kiện của đảng Dân chủ Nebraska vào tháng tới.

Ông Biden, hiện 83 tuổi, đối mặt với những lo ngại về sức khỏe từ khi tham gia tranh cử tổng thống năm 2024, đặc biệt sau màn tranh luận gây thất vọng trước ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump vào tháng 6 cùng năm. Trong cuộc kiểm tra sức khỏe tại Bệnh viện Quân y Quốc gia Walter Reed hồi tháng 2/2024, ông Biden được đánh giá “không có lo ngại gì mới” về sức khỏe và “đủ sức làm nhiệm vụ”.

Con trai cả của ông Biden là Beau qua đời vì ung thư não năm 2015.

Bình Minh (Theo CNN, The Washington Post)

“Sau khi nói chuyện với bác sĩ, tôi biết thời gian của vợ không còn nhiều. Linh cảm đó có thể là lần cuối hai mẹ con bên nhau, tôi quyết định lưu lại khoảnh khắc ấy”, anh Tuấn, 32 tuổi, ở Vĩnh Linh, chia sẻ hôm 21/10.

Đoạn video được anh đăng tải trên mạng xã hội với dòng chia sẻ: “Lần cuối con trai được gặp mẹ, được mẹ thơm. Thương vợ, thương con trai”, khiến nhiều người xúc động. Dưới bài đăng của anh Tuấn, hàng nghìn bình luận gửi lời chia sẻ, động viên hai bố con vững vàng bước tiếp trên hành trình sắp tới.

Chị Như Ý, 32 tuổi, phát hiện mắc bệnh viêm tủy thị thần kinh (NMO) từ năm 2011, khi còn là nữ sinh lớp 12. Đây là một bệnh tự miễn hiếm gặp, khiến hệ miễn dịch tự tấn công dây thần kinh thị giác và tủy sống. Căn bệnh làm đôi chân chị yếu dần rồi liệt hoàn toàn. Sau một thời gian điều trị và phục hồi chức năng, người phụ nữ đi lại được nhưng phải truyền thuốc định kỳ hai lần mỗi năm.

Tháng 5/2025, sức khỏe của chị Ý vẫn ổn định, nhưng 4 tháng sau, chị đột ngột vàng da, mệt mỏi. Anh Tuấn đưa vợ nhập viện và nhận tin dữ là bệnh đã quá nặng, mọi phương pháp chỉ có thể kéo dài sự sống vài tháng.

“Tôi giấu vợ và gia đình, chỉ muốn giữ lại những hình ảnh cuối cùng của vợ con bên nhau”, anh kể.

Ngày 23/9, chị Ý rơi vào hôn mê sau khi được chuyển đến Bệnh viện Trung ương Huế. Trước lúc ra đi, chị được gặp con trai Minh Khang (tên ở nhà là Roy) lần cuối. “Thằng bé nói vài câu với mẹ, nước mắt vợ tôi cứ thế chảy ra. Nửa tiếng sau, cô ấy trút hơi thở cuối cùng”, anh Tuấn nghẹn ngào.

Anh Tuấn và chị Ý quen nhau từ thời trung học. Biết bạn gái mắc bệnh hiểm nghèo, anh vẫn quyết định ở bên. Suốt những năm tháng yêu xa, cuối tuần nào anh cũng bắt xe từ Đà Nẵng ra Huế thăm chị. Họ kết hôn năm 2018 và đón con trai đầu lòng hai năm sau đó.

Khi mang thai, bệnh của chị Ý tái phát nhưng chị kiên quyết ngưng điều trị để bảo vệ con, chấp nhận mọi rủi ro. “Vợ tôi không dám uống một viên thuốc cảm vì sợ ảnh hưởng đến con”, anh Tuấn nhớ lại. Sau khi sinh, dù có lúc tập đi lại được vài mét với khung hỗ trợ, sức khỏe chị dần suy kiệt vì biến chứng suy gan.

Anh Tuấn kể từ khi mẹ mất, bé Khang phải xem ảnh mẹ trên điện thoại mới chịu ngủ, thỉnh thoảng giật mình gọi “mẹ ơi” trong mơ. Ngoài kinh doanh quán cà phê nhỏ, người đàn ông còn dạy kèm tiếng Anh để dành dụm tiền lo cho con trai chuẩn bị vào học lớp một.

Mỹ Ý

Hồi tháng 5, chỉ 4 tháng sau sinh nhật lần thứ 100 của mình, ông Andrew Bostinto giành đai vô địch tại cuộc thi thể hình của Hiệp hội Thể hình Quốc gia (NGA) ở bang Florida. Ông cũng chính là người sáng lập và CEO của NGA, một hiệp hội thể hình phi lợi nhuận.

“Tôi chưa bao giờ nghĩ đến việc mình sẽ già đi. Đây là việc tôi làm hôm nay và sẽ tiếp tục làm vào ngày mai”, nhà vô địch chia sẻ với CNBC Make It hôm 20/10.

Cụ ông này đã dành gần như cả cuộc đời mình cho thể hình. Vợ ông, bà Francine, cho biết ông đã tập luyện được 87 năm, từ khi mới 12 tuổi. “Tôi tập trong công viên, trở thành một vận động viên thể dục dụng cụ, thăng bằng bằng tay và làm người mẫu từ năm 17 tuổi”, ông kể. Năm 1977, ở tuổi 52, ông Bostinto giành danh hiệu “Quý ông Cao niên Mỹ” trong một cuộc thi thể hình.

Để duy trì sức khỏe, cựu binh từng có 29 năm trong quân đội Mỹ tuân thủ lối sống kỷ luật. Khi còn trẻ và đang trong giai đoạn tập luyện thi đấu cường độ cao, ông “ăn nhiều protein, ít carbohydrate, hai phần trái cây, hai phần salad và 15 ly nước” mỗi ngày. Hiện tại, ông Bostinto không cần ăn nhiều như vậy nhưng vẫn tập trung vào việc nạp protein. Các bữa ăn của ông thường có trứng chưng, sữa chua, mỳ Italy và thịt viên.

“Tôi không ăn quá nhiều bất cứ thứ gì. Mọi thứ tôi ăn, tôi đều kiểm soát. Tôi không muốn thứ gì dầu mỡ”, ông Bostinto nói. “Tôi chưa bao giờ hút thuốc hay uống rượu”.

Ở tuổi 100, lực sĩ duy trì lịch tập 5-6 ngày một tuần. “Về thể chất, tôi vẫn khỏe mạnh”, ông nói trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí thể hình Muscle & Fitness. “Tôi có thể chống đẩy ở đây nhưng khi đến phòng tập, tôi thực hiện 6-7 bài tập cơ bản”.

Chế độ tập của ông Bostinto gồm cả xà kép, hít xà đơn, nâng cao gối, tập cơ bụng hoặc “tập bất cứ thứ gì, bất cứ nơi đâu”. Ông cố gắng giữ chế độ tập như cũ nhưng đôi khi phải điều chỉnh, chẳng hạn khi hồi phục sau đột quỵ hoặc để kiểm soát vấn đề ở chân kéo dài từ thời quân ngũ.

Ông Bostinto biết những gì mình đang làm là không bình thường ở độ tuổi này nhưng “miễn là yêu thích, tôi nên tiếp tục làm điều đó”. Ông coi tập luyện là “ánh sáng dẫn đường” giúp vượt qua tuổi thơ cơ hàn, “chưa bao giờ có quà Giáng sinh hay sinh nhật”. Xuất phát điểm đó là động lực để ông tiếp tục thành công, không phải vì sự phán xét của người khác.

“Tôi không tập luyện vì người khác mà vì bản thân mình”, nhà vô địch thể hình nói.

Lời khuyên tâm đắc nhất của ông Bostinto dành cho những người muốn sống khỏe mạnh và giữ vóc dáng cân đối là “phải biết mình muốn đạt được điều gì”.

“Hãy toàn tâm toàn ý với mục tiêu đó. Hãy giữ kỷ luật. Đừng nghe những người nói rằng bạn đang lãng phí thời gian. Đừng nghe những điều tiêu cực”, ông bày tỏ.

Bình Minh (Theo CNBC Make It)

Những ngày đầu sau chẩn đoán, chị gần như sụp đổ. Bước vào hóa trị, chị vừa chịu đựng đau đớn thể xác vừa khủng hoảng tinh thần, tự ti vì những thay đổi trên cơ thể. Tóc rụng, mắt thâm, tay chân đen sạm, chị không còn nhận ra chính mình.

Giữa lúc tuyệt vọng, chị được kết nối với những bệnh nhân đi trước cùng đội ngũ y bác sĩ, nhân viên công tác xã hội. Chị tham gia chương trình hỗ trợ toàn diện, kết nối y học – tâm lý – xã hội, nơi người bệnh được tư vấn, lắng nghe và đồng hành trong suốt quá trình điều trị. Từ đó, chị dần vực dậy tinh thần, học cách chấp nhận và bước tiếp.

“Tôi hiện chỉ nghĩ đơn giản là phải cố gắng cho xong đợt điều trị, vì con, vì bản thân, rồi mọi thứ sẽ trở lại bình thường”, chị nói.

Chị Hiền là một trong hơn 200 bệnh nhân ung thư vú được lập hồ sơ tham gia chương trình “Cùng nhau bước” – mô hình hỗ trợ tinh thần do Bệnh viện Ung Bướu TP HCM khởi xướng, ra mắt nhân Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10. Khác với những chương trình hỗ trợ trước đây, “Cùng nhau bước” bắt đầu từ việc lập hồ sơ riêng cho từng bệnh nhân nhằm đánh giá và hỗ trợ toàn diện về thể chất, tâm lý, hoàn cảnh gia đình và nhu cầu điều trị. Từ nền tảng đó, chương trình phát triển mạng lưới đồng hành đồng đẳng, nơi bệnh nhân có thể trò chuyện, chia sẻ kinh nghiệm và tiếp thêm niềm tin chiến thắng bệnh tật.

Trong giai đoạn thử nghiệm từ tháng 7 đến tháng 8, Phòng Công tác xã hội đã triển khai hơn 30 hồ sơ xã hội, tổ chức 10 phiên tham vấn cho bệnh nhân ung thư vú điều trị nội trú. Mỗi hồ sơ giúp đánh giá hoàn cảnh gia đình, mức độ lo âu, chất lượng giấc ngủ và nhu cầu hỗ trợ cụ thể. Đến tháng 9, chương trình mở rộng lên hơn 200 hồ sơ, đồng thời trao nhiều phần quà trị giá 5 triệu đồng cho bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn – như một cách động viên tinh thần.

BS.CK2 Võ Đức Hiếu, Phó giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TP HCM, cho biết chương trình khởi đầu từ nhóm bệnh nhân ung thư vú – loại ung thư có tỷ lệ mắc cao nhất ở phụ nữ Việt Nam và đang có xu hướng tăng. Dự kiến sau này chương trình mở rộng sang các loại ung thư khác, hướng đến mỗi người khi được chẩn đoán sẽ có một hồ sơ riêng để theo dõi và hỗ trợ toàn diện, theo thông điệp “Không để bệnh nhân cô đơn trong quá trình điều trị”.

Thời gian tới, câu lạc bộ sẽ duy trì các sinh hoạt định kỳ, đào tạo đội ngũ trưởng nhóm bệnh nhân và nhân viên công tác xã hội để họ có kiến thức, kỹ năng chia sẻ đúng, đủ và dễ hiểu. Bệnh viện cũng dự kiến xây dựng kho dữ liệu tư vấn, clip hướng dẫn và các kênh truyền thông chính thống để bệnh nhân có thể tìm kiếm thông tin tin cậy, giảm bớt hoang mang trong quá trình điều trị.

“Chúng tôi mong muốn bệnh nhân không chỉ được chữa bệnh, mà còn được chăm sóc tinh thần, được trao niềm tin để chiến đấu”, bác sĩ nói.

Lê Phương

Gõ từ khóa “thực phẩm chức năng giảm cân” trên các sàn thương mại điện tử, Hà, nhân viên văn phòng ở Hà Nội, nhận về kết quả hàng trăm sản phẩm gán mác “xách tay”, “nhập khẩu” từ Hàn Quốc, Thái Lan, Mỹ…. Chúng được bào chế đa dạng, từ viên sủi, viên nang đến trà thảo dược, mức giá dao động vài trăm nghìn đến cả triệu đồng. Tất cả đều chung một nội dung quảng cáo: cam kết giảm từ 5 đến 7 kg chỉ trong một tuần, kèm những cụm từ “an toàn”, “100% thiên nhiên”.

Người phụ nữ tiếp tục đăng bài lên nhóm “giảm cân cấp tốc” trên Facebook với nội dung: “Có cách nào giảm 7-8 kg trong tháng không?”. Chỉ ít phút, cô cũng nhận hàng loạt comment (bình luận) gửi về. Một người rao bán giới thiệu sản phẩm viên uống giảm cân thảo mộc, nguồn gốc Thái Lan, “với nguyên liệu 100% từ thảo dược thiên nhiên, giúp giải độc tố trong cơ thể, giảm mỡ thừa, hạn chế hấp thu chất béo trong thức ăn”, giá khoảng 300.000 nghìn đồng một hộp.

Khi Hà hỏi người này về giấy phép, họ quả quyết: “Chị yên tâm, sản phẩm bên em được cấp phép đầy đủ”. “Nhưng khi tôi yêu cầu xem Giấy công bố sản phẩm do Cục An toàn Thực phẩm (Bộ Y tế) cấp, loại giấy tờ bắt buộc phải có để một sản phẩm bảo vệ sức khỏe được lưu hành hợp pháp tại Việt Nam, người bán bắt đầu trả lời vòng vo”, Hà kể lại.

“Cái này là hàng công ty, chị cứ check mã vạch là ra nhé”, người bán lảng tránh, rồi nhanh chóng chuyển chủ đề bằng cách gửi hàng loạt hình ảnh “khách hàng lột xác”, những đoạn chat phản hồi tích cực và nhấn mạnh vào hiệu quả “trước và sau khi dùng”.

Tiếp tục với một sản phẩm khác được giới thiệu là “thảo mộc giảm cân gia truyền”, khi Hà hỏi về Phiếu kết quả kiểm nghiệm, người bán im lặng một lúc rồi trả lời: “Hàng gia truyền nhà em bán bao năm nay rồi, toàn người quen dùng, có sao đâu chị. Giấy tờ làm gì cho phức tạp”.

Khảo sát của Vnexpress cho thấy nhiều group (nhóm) giảm cân thu hút hàng trăm nghìn thành viên, mỗi ngày xuất hiện 10-20 bài đăng bán, sản phẩm đa dạng từ viên uống, kem bôi ngoài da đến kẹo, trà. Việc mua bán và tìm kiếm các sản phẩm này rất đơn giản, chỉ cần đăng bài, nhiều người bán hàng lập tức bình luận hoặc mời nhắn tin để tư vấn công dụng, hiệu quả.

Các chuyên gia cho rằng tâm lý muốn đẹp nhanh mà không cần kiêng khem hay tập luyện vất vả đã tạo “đất màu mỡ cho những kẻ kinh doanh thổi phồng công dụng hoặc sản xuất sản phẩm chứa chất cấm”. Quy trình kiểm nghiệm và cấp phép thực phẩm chức năng đơn giản hơn nhiều so với thuốc vì chúng được coi là sản phẩm dành cho người có sức khỏe bình thường, ít rủi ro về tác dụng phụ. Đó là một trong những lý do thị trường này buôn bán sôi nổi, bác sĩ Nguyễn Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Phẫu thuật tiêu hóa Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, nhận định.

Bác sĩ Tuấn cảnh báo sản phẩm giảm cân không rõ nguồn gốc tiềm ẩn nguy cơ chứa sibutramine, từng phổ biến trong thực phẩm bổ sung ở Mỹ, tạo cảm giác no nhờ tác động lên hệ thần kinh trung ương nhưng bị FDA loại khỏi thị trường năm 1997 sau khi thống kê cho thấy tỷ lệ biến chứng tim mạch tăng đột biến ở người dùng.

Caffeine và chiết xuất trà xanh được quảng cáo có khả năng đốt mỡ, nhưng nếu lạm dụng dễ gây tăng nhịp tim, lo âu, rối loạn giấc ngủ. Chiết xuất trà xanh cung cấp chất chống oxy hóa, hỗ trợ đốt mỡ nhưng chỉ khi kết hợp chặt chẽ với chế độ ăn uống và vận động, hiệu quả thực tế không quá nổi bật.

Các hoạt chất garcinia cambogia (chiết xuất từ quả họ măng cụt hình bí ngô nhỏ màu xanh) và raspberry ketones thường được gắn mác “giảm cơn thèm ăn”, “ức chế hấp thụ mỡ” nhưng bằng chứng khoa học vẫn còn tranh cãi.

Nhiều sản phẩm chứa hydroxycut – hỗn hợp caffeine và chiết xuất thảo dược từng bị FDA yêu cầu thu hồi một số phiên bản vì gây hại gan. Orlistat, chất ức chế hấp thu mỡ được cấp phép, cũng có mặt trong một số viên uống “xách tay”, có thể gây rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng nếu dùng sai cách.

Tương tự, bác sĩ, huấn luyện viên sức khỏe Phan Thái Tân cho biết những lời quảng cáo “đốt mỡ thần tốc”, “giảm 3-5 kg sau vài ngày”, “tan mỡ không cần tập luyện” thường đồng nghĩa với việc sản phẩm chứa chất kích thích, lợi tiểu hoặc chất cấm. Cơ chế phổ biến là giảm hấp thụ thức ăn, ức chế cảm giác đói, tuy nhiên nhiều người dùng phải đối mặt với viêm gan, suy gan cấp, mất nước, rối loạn tiêu hóa, nội tiết, thậm chí tử vong. Đặc biệt ở nữ giới, hậu quả kéo dài như rối loạn kinh nguyệt, rụng tóc, suy giảm sức khỏe tâm thần, nguy cơ hình thành chứng biếng ăn mạn tính.

Đầu tháng 5, Cục An toàn Thực phẩm phát hiện hai sản phẩm Dáng xuân Phục linh Gold và Best Slim Collagen chứa sibutramine – chất cấm khiến não tổn thương nghiêm trọng. Tháng 6, cơ quan này tiếp tục cảnh báo viên nang giảm cân Hồng hạc Phục linh chứa chất cấm tương tự. Gần nhất vào 13/10, cơ quan chức năng phát hiện sibutramin và phenolphthalein trong sản phẩm giảm cân của Ngân 98 – những hoạt chất có thể gây rối loạn tim mạch, tăng huyết áp, rối loạn tiêu hóa và tiềm ẩn nguy cơ ung thư.

Không chỉ sản phẩm giảm cân, Bộ Y tế cũng liên tục phát hiện chất cấm trong nhiều loại thực phẩm chức năng khác. Chỉ trong nửa đầu năm 2025, cơ quan chức năng đã xử lý hơn 34.000 vụ vi phạm liên quan đến hàng giả, hàng cấm và gian lận thương mại. Riêng trong năm 2024, Cục An toàn Thực phẩm đã xử phạt hơn 11 tỷ đồng đối với các đơn vị quảng cáo sai sự thật.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng mức phạt này chưa đủ sức răn đe. Tháng 6, giải trình trước Quốc hội về thực trạng hàng giả, hàng nhái, các chuyên gia cho rằng với loại hình mới như kinh doanh online, livestream bán hàng trên thương mại điện tử Shopee, Lazada, Facebook, việc kiểm soát và xử lý hàng giả, nhái gặp khó hơn thương mại truyền thống, do công nghệ tinh vi, mặt hàng phức tạp. Chưa kể, hiện thiếu quy định, chế tài xử lý với các mô hình bán hàng, quảng cáo mới như livestream.

Trên thực tế, kinh doanh hàng giả, nhái đem lại lợi nhuận lớn, nhiều người lợi dụng công nghệ cao để gian lận trên các nền tảng số, thương mại điện tử. Trong khi đó, việc phối hợp, quản lý giữa các cơ quan còn hạn chế, chưa đồng bộ. Nhiều sản phẩm hàng tiêu dùng hay đồ thời trang dù đăng tải hình ảnh là sản phẩm chính hãng nhưng khi giao tới tay người tiêu dùng, chúng không có tem, nhãn mác theo đúng quy chuẩn.

Để giải quyết vấn đề, các chuyên gia đề xuất cần hoàn thiện khung pháp lý, tăng nặng mức phạt, và siết chặt quy định về kinh doanh thực phẩm chức năng trực tuyến. Việc áp dụng truy xuất nguồn gốc bằng mã QR và công khai thông tin đơn vị phân phối là những giải pháp cấp thiết.

Về phía người tiêu dùng, Bộ Y tế khuyến cáo không nên tin vào những lời quảng cáo “thần thánh hóa” sản phẩm. Trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ và chỉ mua hàng từ những nguồn uy tín, có nhãn mác đầy đủ.

Nguyên tắc vàng của giảm cân an toàn là lượng calo nạp vào phải ít hơn lượng calo tiêu thụ. Điều này đòi hỏi một chế độ ăn uống cân bằng, kết hợp với việc tập thể dục đều đặn và nghỉ ngơi hợp lý. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, mức giảm cân an toàn chỉ nên ở khoảng 0,5 kg mỗi tuần, tương đương 2 kg mỗi tháng.

“Đừng bao giờ đặt cược tính mạng của mình vào những chiêu trò quảng cáo cấp tốc hay các phương pháp chưa được khoa học kiểm chứng”, bác sĩ Tân nói.

Thúy Quỳnh – Khả Duyên

TS.BS. Nguyễn Thị Nga, Trung tâm Cơ xương khớp, Bệnh viện Bạch Mai, giải thích loãng xương làm mật độ xương giảm, khiến xương giòn và dễ gãy. Chỉ một cái vấp nhẹ, một sự cố trượt tay, người bệnh có thể phải nằm bất động hàng tháng trời.

Biến chứng nặng nề hơn là gãy cổ xương đùi, có thể là “bản án” tàn phế suốt đời đối với nhiều bệnh nhân lớn tuổi. Bên cạnh đó, nhiều người bị loãng xương do mắc các bệnh lý nền như bệnh tuyến giáp, chuyển hóa, bệnh lý khớp viêm, sử dụng corticoid không đúng cách kéo dài, ung thư…

Điều đáng lo ngại là loãng xương thường tiến triển âm thầm, không có biểu hiện gì cho đến khi xảy ra gãy xương. Không ít trường hợp chỉ được phát hiện bệnh khi đã gãy xương.

Loãng xương có thể xảy ra với tất cả mọi người, nguy cơ cao hơn với phụ nữ sau mãn kinh, người trên 65 tuổi, nam giới trên 70 tuổi; những người có thể trạng gầy, thiếu dinh dưỡng, ít vận động; những người hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia; người mắc bệnh mạn tính (viêm khớp dạng thấp, bệnh tuyến giáp, nội tiết, tiêu hóa, bệnh máu…) hoặc dùng corticoid kéo dài. Ngoài ra, các yếu tố như tuổi, giới tính, di truyền, kích thước cơ thể, lối sống, dinh dưỡng và sinh hoạt cũng là các nguy cơ góp phần gây ra và thúc đẩy sự tiến triển của loãng xương.

Các triệu chứng, dấu hiệu cảnh báo loãng xương rất dễ nhận biết. Nếu đau lưng mạn tính, lưng gù, chiều cao giảm dần; đau cấp tính ở vùng cột sống (thường là do gãy đốt sống), đau vùng háng, mất vận động, bàn chân đổ ngoài (thường do gãy cổ xương đùi) hoặc vị trí cơ thể bị chấn thương, xuất hiện ngay cả sau chấn thương rất nhẹ và thường chỉ giảm khi nằm nghỉ, dễ tái phát, người bệnh cần đến cơ sở y tế khám.

Loãng xương là bệnh mạn tính phổ biến, nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát, đặc biệt khi chẩn đoán sớm và can thiệp kịp thời. Bisphosphonate là nhóm thuốc được lựa chọn đầu tiên và có tỷ lệ chi phí – hiệu quả hợp lý nhất trong các thuốc điều trị loãng xương. Nhưng trước hết, cần ăn đủ chất, vận động thường xuyên, khám sức khỏe định kỳ để chống lại “kẻ thù thầm lặng” làm giảm chất lượng sức khỏe và cuộc sống của chính mình.

Biện pháp đơn giản, hiệu quả dự phòng loãng xương như tắm nắng buổi sáng hoặc chiều muộn để tăng khả năng tổng hợp vitamin D tự nhiên của cơ thể. Ăn nhiều thực phẩm giàu canxi (sữa, tôm, cua, cá nhỏ có thể ăn cả xương, rau xanh) và bổ sung vitamin D khi cần thiết.

Tập thể dục đều đặn như đi bộ, yoga, bài tập kháng lực khoảng 30 phút/ngày, ít nhất 5 ngày/tuần. Bỏ những thói quen có hại như hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia. Kiểm tra mật độ xương định kỳ nếu thuộc nhóm nguy cơ.

“Nguyên tắc điều trị và dự phòng loãng xương là kết hợp thuốc, dinh dưỡng, vận động và loại bỏ yếu tố nguy cơ. Quan trọng nhất, hãy chủ động bảo vệ xương của mình trước khi quá muộn”, TS Nga nói.

Lê Nga