Tại buổi tiếp xúc cử tri tại TP Cần Thơ ngày 19/10, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết tình hình kinh tế – xã hội đã đạt kết quả ấn tượng, toàn diện, nhìn chung quý sau tốt hơn quý trước, năm nay dự kiến tốt hơn năm trước.

“Nổi bật là tăng trưởng GDP quý III đạt 8,22%, các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm, lạm phát được kiểm soát”, ông nói.

Theo Thủ tướng, mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 trên 8% và hai con số những năm tới là không dễ đạt được, nhưng không thể không làm để đạt 2 mục tiêu 100 năm đã đề ra. Hai mục tiêu 100 năm gồm: đến 2030 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; và đến 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Do đó, theo lãnh đạo Chính phủ, Việt Nam phải vượt khó khăn, thách thức, đồng thời đón nhận thời cơ, thuận lợi để phát triển. Ông cũng thêm rằng thực tiễn cho thấy “Việt Nam đã làm tốt và có kinh nghiệm để tiếp tục vượt qua”.

Thực tế, sau hơn ba thập kỷ đổi mới, phát triển, Việt Nam đã chuyển từ nước nghèo, tiến gần mức thu nhập trung bình cao. Việt Nam đang đặt mục tiêu thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao vào 2030 và nước phát triển có thu nhập cao vào 2045. Song, nền kinh tế chưa có một giai đoạn phát triển cao (trung bình 10% mỗi năm kéo dài trên 10 năm). Do vậy, giới chuyên môn cho rằng thách thức của Việt Nam là làm sao để có thể tiếp tục tăng trưởng nhanh, bền vững, để dần bước vào nhóm các nước có thu nhập cao.

Năm nay, Chính phủ dự kiến đạt và vượt tất cả 15 chỉ tiêu về kinh tế – xã hội. Kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định, tăng trưởng cao, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn được bảo đảm, nợ công và bội chi trong giới hạn an toàn.

Tăng trưởng GDP 9 tháng đạt 7,85% so với cùng kỳ, cả năm khoảng 8%, thuộc nhóm cao nhất khu vực và thế giới. Có 32 địa phương tăng trưởng GRDP trên 8%, trong đó 13 nơi trên 10%. Quy mô GDP đạt khoảng 510 tỷ USD, xếp thứ 32 thế giới, thứ 4 ASEAN. GDP bình quân đầu người trên 5.000 USD, trở thành nước có thu nhập trung bình cao.

Nền kinh tế tăng trưởng tích cực trong giai đoạn vừa qua là nền tảng củng cố niềm tin, ổn định kinh tế vĩ mô và mở dư địa cho phát triển nhanh, bền vững trong thời gian tới. Dù vậy, mục tiêu cơ cấu nền kinh tế còn một số khó khăn, thách thức.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi, các động lực chính như xuất khẩu, tiêu dùng và đầu tư chưa thực sự mạnh. Trong đó, xuất khẩu còn thiếu vững chắc, có dấu hiệu chậm lại, phụ thuộc lớn vào khu vực FDI và nguồn cung bên ngoài. Chính sách thuế đối ứng, rào cản kỹ thuật và yêu cầu xanh hóa từ các thị trường lớn như Mỹ, EU tăng mạnh, ảnh hưởng tới khu vực này.

Bên cạnh đó, quy mô đầu tư công giai đoạn 2025 rất lớn, nhưng giải ngân vẫn thấp, mới đạt khoảng 50% kế hoạch đến hết tháng 9. Tiêu dùng trong nước chưa đột phá rõ nét, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng trong 2021-2025 tăng bình quân 7,5%, thấp hơn đáng kể so với giai đoạn trước.

Ông Mãi cũng cho rằng nhà điều hành cần nhìn nhận rõ hơn việc nền kinh tế vẫn dựa vào gia công, nhập khẩu, và mô hình tăng trưởng chủ yếu đến từ vốn, lao động. Cùng với đó, Chính phủ cũng cần kiên định nguyên tắc điều hành trong bối cảnh dư địa chính sách, nhất là tiền tệ, bị thu hẹp.

Theo tính toán của GS.TS Vũ Minh Khương, Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore, có hai kịch bản để Việt Nam đạt mục tiêu thành nước thu nhập cao vào 2045.

Kịch bản 1, GDP bình quân đầu người của Việt Nam tăng 5,5% mỗi năm, tới 2045 thu nhập bình quân đầu người trên GDP chạm 11.000 USD, tương đương Malaysia vào 2021.

Kịch bản 2, GDP bình quân đầu người tăng 6,5% liên tục trong 20 năm thì tới 2045, chỉ số này sẽ chạm 15.000 USD – ngưỡng thấp nhất trong nhóm thu nhập cao. Nếu tốc độ này được duy trì, Việt Nam có thể đạt thu nhập bình quân đầu người khoảng 20.000 USD vào 2050.

Song để đạt mục tiêu, giới chuyên môn cho rằng Việt Nam cần cải thiện chỉ số năng suất nhân tố tổng hợp (TFP). Đây là một chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động của nền kinh tế hoặc doanh nghiệp, và thường được sử dụng đo lường sự đóng góp của các yếu tố đầu vào tăng trưởng kinh tế.

TFP chính là động lực chủ chốt của tăng trưởng kinh tế trong dài hạn. Bởi, khi các yếu tố vốn và lao động đã được sử dụng một cách triệt để, chỉ có sự gia tăng về năng suất mới có thể thúc đẩy tăng trưởng hơn nữa. Trong đó, kinh tế số sẽ giúp tăng TFP thông qua cải tiến nghiên cứu và phát triển (R&D), giảm chi phí và nâng cao quản trị. Việc tự động hóa, phân tích dữ liệu lớn, IoT, AI cũng giúp tối ưu quy trình sản xuất, hiệu quả và tạo giá trị gia tăng.

Phương Dung

Theo Kho bạc Nhà nước, thu nội địa (không tính dầu thô) đạt hơn 1,7 triệu tỷ đồng, bằng 103,31% dự toán; thu từ dầu thô đạt 39.037 tỷ đồng, bằng 73,38%. Trong khi đó, thu cân đối từ xuất nhập khẩu đạt 249.222 tỷ đồng, bằng 106,05% dự toán sau khi trừ hoàn thuế giá trị gia tăng.

Như vậy, đến ngày 16/10, tổng thu ngân sách nhà nước đạt hơn 2 triệu tỷ đồng, tương đương 102,35% dự toán cả năm 2025, vượt kế hoạch đề ra.

Kho bạc Nhà nước cho biết cơ quan này tiếp tục phối hợp thu và thanh toán song song bằng phương tiện điện tử với các ngân hàng thương mại, giúp tập trung nhanh nguồn thu, giảm sử dụng tiền mặt và tạo thuận lợi cho người nộp thuế. Đến hết quý III, hệ thống kho bạc có 2.594 tài khoản tại 20 ngân hàng, trong đó 1.761 tài khoản chuyên thu và 833 tài khoản thanh toán.

Về chi ngân sách, kho bạc đã thanh toán chi thường xuyên hơn 1,214 triệu tỷ đồng (77,8% dự toán) và chi đầu tư công 419.983 tỷ đồng (49,3% kế hoạch Thủ tướng giao). Đồng thời, việc thanh toán điện tử và dịch vụ công trực tuyến được đẩy mạnh, góp phần thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công và tăng hiệu quả chi tiêu ngân sách.

Tính đến 15/10, huy động vốn qua trái phiếu Chính phủ đạt 268.112 tỷ đồng, tương đương 53,6% kế hoạch năm 2025. Các khoản trái phiếu có kỳ hạn bình quân 9,91 năm, lãi suất bình quân 3,04% một năm và thời gian đáo hạn danh mục 8,67 năm.

Phương Dung

Số liệu của Ngân hàng Nhà nước cho biết tính đến hết tháng 7, tiền gửi của dân cư tại hệ thống ngân hàng đạt trên 7,748 triệu tỷ, ghi nhận mức tăng gần 9,7% so với đầu năm.

Theo đó, tiền gửi của khối dân cư vẫn ghi nhận mức tăng mạnh nhất 5 năm, nếu so với tốc độ tăng của cùng kỳ các năm trước. Trong khi đó, mặt bằng lãi suất tiết kiệm vẫn duy trì mức thấp dưới 6% trong suốt thời gian qua. Đồng thời, các kênh đầu tư khác như chứng khoán, vàng, bất động sản cũng trở nên sôi động.

Về phía tổ chức kinh tế, tiền gửi của nhóm này đạt 7,976 triệu tỷ đồng, thấp hơn 127.500 tỷ đồng so với cuối tháng trước, tương đương mức giảm 1,6%.

Từ đầu năm, tiền gửi của khối tổ chức tăng trưởng âm trong 5 tháng liên tiếp, hầu như đứng im kể từ tháng 5. Còn nếu so với đầu năm, lượng tiền gửi của các đơn vị này vẫn tăng hơn 4% trong khi cùng thời điểm này năm ngoái ghi nhận mức giảm hơn 1%.

Thanh khoản hệ thống vẫn đang dồi dào và hỗ trợ lãi suất ổn định ở mức thấp, song trong báo cáo Quốc hội, Thống đốc cũng nhận định, chính sách tiền tệ gặp nhiều áp lực, đặc biệt là lãi suất và tỷ giá.

Lãi suất cho vay có xu hướng giảm sâu thời gian qua. Mặt bằng lãi suất thế giới có xu hướng giảm nhưng mức lãi suất của Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) vẫn ở mức cao, thị trường tài chính toàn cầu khó đoán định dưới tác động từ chính sách thuế quan của Mỹ.

Bên cạnh đó, theo Thống đốc, nhu cầu vốn tín dụng cho sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng dự kiến gia tăng, trong khi đó huy động vốn toàn hệ thống có thể bị ảnh hưởng và cạnh tranh từ các kênh đầu tư khác.

Các ngân hàng cũng chịu áp lực huy động vốn khi tăng trưởng tín dụng “chạy” nhanh hơn so với cùng kỳ. Tính chung 7 tháng đầu năm, huy động vốn của hệ thống ngân hàng tăng gần 7,5% trong khi dư nợ cho vay tăng trên 10%.

Tính đến ngày 29/9, dư nợ tín dụng cho toàn hệ thống đạt 17,71 triệu tỷ đồng và tăng 13,4% so với cuối năm 2024. Đây là mức tăng trưởng tín dụng cao nhất kể từ năm 2020.

Quỳnh Trang

Một ngày tháng 7, Emma Van Der Hoek đang đi bộ về nhà, vừa nghe nhạc vừa nhắn tin cho một người bạn. Đột nhiên cô cảm thấy ai đó lướt qua bên cạnh.

“Điều tiếp theo tôi nhận ra là hắn vừa giật chiếc điện thoại khỏi tay tôi. Mọi thứ diễn ra quá nhanh. Tôi không kịp biết chuyện vừa xảy ra cho đến vài giây sau”, cô kể.

Van Der Hoek, người vừa chuyển từ Sydney đến London, đã trở thành nạn nhân của tình trạng trộm cướp điện thoại đang hoành hành ở thủ đô Anh.

Cảnh sát Anh cho biết thủ đô London ghi nhận kỷ lục 80.000 chiếc điện thoại bị trộm trong năm ngoái. Tuy nhiên, số liệu từ các tổ chức phi chính phủ như Crush Crime chỉ ra con số này lên tới 116.000 chiếc, tương đương khoảng 5 phút xảy ra một vụ trộm hoặc cướp giật điện thoại. Những con số này đã khiến London bị gọi là “thủ phủ trộm cướp điện thoại” của thế giới.

“Chúng ta đang sống trong đại dịch trộm điện thoại và chính phủ đã không thể ngăn chặn”, Lawrence Newport, người sáng lập Crush Crime, nói.

Thanh tra trưởng Kevin Ives, người giám sát các cuộc điều tra cho Cảnh sát Thành phố London, thừa nhận hành vi phạm tội này đang gia tăng trong những năm gần đây. Những tên trộm thường bịt mặt, đi xe đạp điện với tốc độ cao và giật điện thoại từ tay người dân hoặc khách du lịch.

“Cuộc sống của mọi người nằm trong chiếc điện thoại của họ và bằng cách đánh cắp chúng, những tên trộm có thể truy cập vào ngân hàng và nhiều thông tin nhạy cảm khác”, Ives nói. Ông thêm rằng vào thời điểm bị cướp, điện thoại của mọi người hầu như đang mở, khiến những tên trộm có thể dễ dàng lấy cắp mọi thông tin.

Trong nhiều năm, cảnh sát London cho rằng hầu hết các vụ trộm cướp điện thoại là do những tên trộm vặt muốn kiếm tiền nhanh chóng. Nhưng vào tháng 12/2024, họ nhận được manh mối đáng chú ý từ một người phụ nữ. Cô đã sử dụng tính năng “Tìm kiếm iPhone của tôi” (Find My iPhone) để theo dõi chiếc điện thoại bị mất và nó được định vị ở một nhà kho gần sân bay Heathrow.

Khi đột kích khu vực vào đêm Giáng sinh, cảnh sát tìm thấy nhiều hộp dán nhãn là đựng pin nhưng lại chứa gần 1.000 chiếc iPhone bị đánh cắp, đang chuẩn bị được đưa tới Hong Kong.

“Điều đó cho thấy đây không chỉ là hành vi phạm tội vặt vãnh, mà nó đã phát triển thành quy mô công nghiệp”, Mark Gavin, thám tử cấp cao dẫn đầu cuộc điều tra của cảnh sát London, nói.

Trộm cướp điện thoại đã trở thành vấn đề gây phẫn nộ ở London. Nhiều người ở đây đã báo cáo điện thoại bị cướp và cung cấp thông tin vị trí cho cảnh sát, nhưng vẫn không thể tìm lại được điện thoại. Vụ phát hiện kho chứa điện thoại bị đánh cắp năm ngoái đã thúc đẩy họ tìm cách ngăn chặn vấn nạn này.

Hiện giờ, cảnh sát tập hợp những thông tin từng được nạn nhân báo cáo để lập bản đồ nơi điện thoại bị mất và tuyến đường di chuyển của các kẻ cướp theo định vị điện thoại. Một đội điều tra chuyên trách về súng và ma túy đã được giao xử lý vấn nạn trộm cướp điện thoại ở London.

Hồi tháng 9, họ phát hiện hai người đàn ông ngoài 30 tuổi bị nghi cầm đầu nhóm gửi 40.000 chiếc điện thoại bị đánh cắp tới Trung Quốc. Khi hai người đàn ông bị bắt ngày 23/9, chiếc xe họ đang đi cất nhiều điện thoại, một số được bọc giấy bạc có thể giúp chúng ngăn bị theo dõi và định vị.

Một số điện thoại được cài đặt lại và bán cho người dùng mới ở Anh. Nhưng nhiều chiếc được đưa tới Trung Quốc và Algeria như một phần của “mạng lưới tội phạm toàn cầu”, theo cảnh sát Anh. Ở Trung Quốc, những chiếc điện thoại mới nhất có thể được bán với giá lên tới 5.000 USD.

Joss Wright, phó giáo sư chuyên về an ninh mạng tại Đại học Oxford, cho biết việc sử dụng điện thoại bị đánh cắp ở Trung Quốc dễ dàng hơn nơi khác vì nhiều nhà mạng ở đó không tham gia cơ chế danh sách đen quốc tế (khi điện thoại báo mất hoặc bị đánh cắp, IMEI của nó sẽ được thêm vào danh sách đen và nhà mạng tự động chặn kết nối).

“Điều này đồng nghĩa một chiếc iPhone bị ăn trộm có thể bị khóa ở Anh, nhưng có thể sử dụng ở Trung Quốc”, ông Wright nói.

Cảnh sát cho biết mạng lưới trộm cướp điện thoại ở Anh phân làm 3 cấp. Đứng đầu là những kẻ chịu trách nhiệm đưa điện thoại ra nước ngoài. Cấp thứ hai là chủ cửa hàng, những người mua điện thoại bị đánh cắp và bán chúng cho những người mua khác hoặc chuyển trực tiếp cho bên cầm đầu. Cấp thấp nhất là những tên trộm cướp.

Trộm cướp điện thoại chiếm 70% các vụ trộm cướp năm ngoái ở Anh và con số này đang gia tăng. Lãnh đạo lực lượng cảnh sát Andrew Featherstone cho biết hình thức phạm tội này có lợi nhuận lớn và ít rủi ro hơn trộm ôtô hay buôn bán ma túy. Những tên trộm có thể kiếm khoảng 400 USD cho mỗi thiết bị, gấp hơn ba lần mức lương tối thiểu cho mỗi ngày làm việc ở Anh.

Một điều quan trọng khác là những tên trộm này khó bị bắt. Dữ liệu cảnh sát cho thấy khoảng 106.000 chiếc điện thoại bị mất ở Anh từ tháng 3/2024 đến tháng 2/2025. Song chỉ có 495 người bị buộc tội hoặc bị cảnh cáo.

Giới quan sát cho rằng một phần lý do khiến thủ đô Anh đối mặt vấn nạn trộm cướp nghiêm trọng là tác động từ nhiều năm “thắt lưng buộc bụng” của chính phủ trong những năm 2010, khiến số lượng cảnh sát và ngân sách bị cắt giảm. Năm 2017, cảnh sát thủ đô Anh phải ngừng điều tra các tội phạm cấp thấp ít có triển vọng bắt được, để ưu tiên giải quyết các vấn đề bạo lực nghiêm trọng và tội phạm tình dục.

“Những tên tội phạm chuyên nghiệp cấp thấp nhận ra họ có thể thoát tội với các hành vi đang thực hiện”, Emmeline Taylor, giáo sư tội phạm học tại Đại học London, cho biết.

Dịch vụ thuê xe đạp điện Lime, ra mắt ở London năm 2018, đã vô tình giúp những kẻ trộm có công cụ. Không lâu sau khi được triển khai, chúng trở thành phương tiện hành nghề và tẩu thoát phổ biến với nhóm trộm cướp.

Matt Chantry, cảnh sát London, cho hay những tên trộm có thể đi xe đạp điện lên vỉa hè và giật điện thoại từ tay người đi đường, sau đó phóng đi. Mọi người khó có thể nhận ra khi họ thường đội mũ trùm đầu hoặc đeo mặt nạ.

“Làm thế nào để cảnh sát điều tra ra họ?”, ông nói.

Ông thêm rằng việc đuổi theo những tên trộm trên các tuyến phố thường tắc nghẽn ở London cũng tiềm ẩn “rủi ro cao”, khi có thể gây nguy hiểm cho người đi bộ và các phương tiện khác. Điều đó khiến cảnh sát tự hỏi liệu có nên đánh đổi tính mạng của mọi người chỉ vì một chiếc điện thoại hay không?

Lawrence Sherman, giáo sư tội phạm học tại Đại học Cambridge, cho biết “không ai lôi tiền ra đếm trên đường phố. Nhưng khi bạn cầm chiếc điện thoại 1.000 bảng Anh (hơn 1.300 USD), điều đó cũng giống như bạn đang rút 1.000 bảng khỏi túi và nhìn chằm chằm vào nó khi đi bộ trên đường”.

Dù Van Der Hoek vẫn tận hưởng cuộc sống mới của mình ở London, vụ cướp đã khiến cô cảm thấy lo lắng. “Điện thoại có thể thay thế được, nhưng những gì đã xảy ra với tôi, việc họ rình rập phía sau và giật lấy nó từ tay tôi thật đáng sợ. Tôi có lẽ sẽ bị ám ảnh trong một thời gian dài,” cô chia sẻ.

Thanh Tâm (Theo ABC, Straits Times, Metro)

Tổng thống Colombia Gustavo Petro ngày 18/10 nói rằng “xuồng chở ma túy” bị Mỹ tập kích ở vùng biển Caribe giữa tháng trước là thuyền đánh cá bị hỏng động cơ, đang trôi dạt và đã phát tín hiệu cấp cứu. Trên thuyền khi đó có mặt ngư dân Alejandro Carranza cùng hai thuyền viên gốc Trinidad và Tobago.

“Nhiều khả năng thuyền đánh cá khi đó vẫn ở trong vùng biển Colombia. Giới chức Mỹ đã giết người và xâm phạm chủ quyền của chúng tôi. Ngư dân Alejandro Carranza không có liên hệ với tội phạm buôn ma túy. Công việc hàng ngày của ông ấy chỉ là đánh cá. Colombia đang chờ lời giải thích chính thức từ phía Mỹ”, Tổng thống Petro viết trên mạng xã hội.

Ông Petro cũng yêu cầu Bộ trưởng Tư pháp Colombia nghiên cứu “hành động pháp lý theo luật quốc tế và luật pháp Mỹ” để đòi lại công bằng cho gia đình nạn nhân.

Giới chức Mỹ chưa bình luận về thông tin.

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm nay công kích cá nhân Tổng thống Petro, viết trên mạng xã hội rằng lãnh đạo Colombia là “trùm ma túy bất hợp pháp”, nhưng không nêu ra bằng chứng nào cụ thể.

Ông Trump đồng thời tuyên bố chấm dứt “mọi khoản tiền và trợ cấp quy mô lớn” dành cho Colombia. Tổng thống Mỹ cáo buộc Colombia “không tuân thủ các cam kết chống ma túy”, chỉ trích ông Petro “khuyến khích sản xuất ma túy trên diện rộng” và cảnh báo rằng Mỹ sẽ “tự tay chấm dứt những cánh đồng giết người ấy” nếu Colombia không hành động.

Lực lượng Mỹ đã tập kích ít nhất 6 phương tiện bị nghi là “xuồng chở ma túy” trên biển Caribe kể từ đầu tháng 9, khiến ít nhất 27 người thiệt mạng. Washington vẫn chưa công bố bằng chứng cho thấy mục tiêu là những kẻ buôn lậu ma túy. Giới chuyên gia cho rằng những cuộc không kích như vậy là bất hợp pháp, ngay cả khi chúng nhắm vào các xuồng được xác nhận là đang chở ma túy.

Video về cuộc tập kích ngày 15/9 được Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố, cho thấy khoảnh khắc phương tiện trúng tên lửa và phát nổ, nhưng toàn bộ thông tin thời gian và tọa độ đã bị che mờ. Ông Trump khi đó khẳng định đòn tấn công đã khiến “ba tên khủng bố” thiệt mạng và phá hủy “xuồng chở vũ khí chết người, đầu độc người dân Mỹ xuất phát từ Venezuela”.

Thanh Danh (Theo Reuters, AFP)

Hồi cuối tháng 9, khi Marcelo Lombardi, 45 tuổi, than phiền rằng ông cảm thấy buồn ngủ, gia đình ông không để tâm quá nhiều. Marcelo thường làm việc nhiều giờ để điều hành công ty bất động sản gia đình ở Sao Paulo, Brazil. Ông cũng là gương mặt được yêu mến ở quận Sacoma, phía đông nam thành phố, nơi ông đã sống hơn 35 năm.

Fernanda Lombardi, em gái ông, cho biết cuộc sống của họ “vẫn hoàn hảo” cho đến ngày 26/9 định mệnh. “Đầu tuần đó, anh ấy về nhà với một chai vodka trong đống đồ tạp hóa”, người phụ nữ nói. “Đấy là loại rượu yêu thích của anh ấy”.

Sang ngày 27/9, Marcelo thức dậy nhưng mắt như bị mù hoàn toàn.

“Anh ấy bảo với vợ rằng mình không thể nhìn thấy gì ngoài một thứ ánh sáng chói lòa”, Fernanda kể. Marcelo qua đời không lâu sau đó. Giới chức cho biết chai vodka mà Marcelo thưởng thức ở nhà vài ngày trước đã bị pha lẫn methanol công nghiệp, một loại chất độc vô hình.

Không chỉ cướp đi mạng sống của Marcelo, rượu pha methanol đang gây ra cuộc khủng hoảng sức khỏe nghiêm trọng, ảnh hưởng tới khoảng 100 triệu người trên 6 bang của Brazil.

Methanol là chất lỏng trong suốt, không mùi, dễ cháy, được tìm thấy trong chất chống đông, sơn véc-ni và nhiên liệu. Chỉ cần nuốt phải vài ml cũng có thể gây mù lòa hoặc tử vong.

Giới chức liên bang Brazil đang điều tra để xác định cách thức methanol công nghiệp xâm nhập vào nguồn cung cấp rượu tiêu dùng. Tại Brazil, việc kinh doanh methanol được chính phủ quản lý, chỉ sử dụng cho các mục đích công nghiệp như sản xuất nhiên liệu sinh học, dung môi và ứng dụng trong phòng thí nghiệm. Việc bán methanol là hợp pháp nhưng bị kiểm soát nghiêm ngặt và mọi giao dịch đều phải đăng ký.

Một hướng điều tra đang được cơ quan chức năng tập trung là methanol, rẻ hơn ethanol, có thể được những kẻ làm hàng giả cố ý sử dụng nhằm giảm chi phí sản xuất rượu.

Cảnh sát liên bang đang xem xét liệu hóa chất này có được những cơ sở sản xuất bất hợp pháp mua từ các trạm xăng và sau đó chuyển hướng sang sản xuất rượu lậu hay không.

Ít nhất một trạm xăng ở Sao Paulo bị cáo buộc là bên cung cấp methanol bất hợp pháp. Các điều tra viên cũng đang xem xét liệu methanol công nghiệp có bị buôn lậu vào thị trường chợ đen Brazil hay không và liệu nó có được các xưởng chưng cất bất hợp pháp dùng để rửa hoặc khử trùng chai, làm nhiễm độc rượu trước khi đem bán hay không.

Để phòng ngừa, các hiệp hội y tế và thương mại đang kêu gọi người tiêu dùng và quán bar tiêu hủy hoặc vứt bỏ chai rỗng đúng cách nhằm ngăn chặn đối tượng làm hàng giả tái sử dụng chúng để sản xuất rượu lậu.

Các điều tra viên liên bang đã phát hiện một chuỗi cung ứng rượu giả khổng lồ trên thị trường chợ đen. Nhà chức trách thu giữ được hàng trăm nghìn nhãn rượu giả, khiến việc đánh giá mức độ phân phối những chai rượu độc hại này trở nên khó khăn.

Cảnh sát và Cơ quan Giám sát Y tế Brazil tiến hành nhiều chiến dịch truy quét, đóng cửa 4 nhà máy sản xuất rượu bất hợp pháp, bắt 41 người, theo tuyên bố từ chính quyền Sao Paulo.

Marcelo Lombardi là trường hợp tử vong thứ ba được ghi nhận kể từ khi nhà chức trách công bố thông tin về cuộc khủng hoảng rượu giả hồi tháng 9, với những ca đầu tiên xuất hiện từ cuối tháng 8.

Tính đến ngày 8/10, Bộ Y tế Brazil đã ghi nhận 259 ca nghi nhiễm độc rượu trên toàn quốc và 5 trường hợp tử vong. Tất cả các ca tử vong tới nay đều xảy ra ở Sao Paulo, tâm điểm của cuộc khủng hoảng. Các bệnh viện cũng ghi nhận nhiều trường hợp bị mù lòa, hôn mê không thể hồi phục và suy tạng chỉ trong vòng vài giờ sau khi uống phải rượu pha methanol.

Eduardo Capitani, nhà độc chất học kiêm bác sĩ phổi tại Trung tâm Kiểm soát Ngộ độc thuộc Đại học Campinas, một trong những trung tâm nghiên cứu và kiểm soát chất độc hàng đầu Brazil, đã cảnh báo chính phủ về tình trạng báo động đang diễn ra.

Trong tháng 9, nhóm của ông đã ghi nhận 10 ca nghi uống phải rượu pha methanol trên khắp Sao Paulo và các thành phố lân cận, đủ để kích hoạt cảnh báo toàn quốc. Cảnh báo này thúc đẩy Bộ Tư pháp và Bộ Y tế tổ chức họp báo chung, công bố một cuộc điều tra phối hợp về nguồn gốc các lô rượu nhiễm methanol.

“Chúng tôi từng thấy các đợt tăng đột biến ngộ độc rượu vào năm 2023 và 2024 khi những người vô gia cư uống cồn nhiên liệu”, Capitani cho biết. “Nhưng lần này, các nạn nhân uống cocktail tại quán bar và những bữa tiệc. Đây không phải những trường hợp cá biệt”.

Ông cho hay hệ thống y tế công cộng Brazil phản ứng tương đối nhanh chóng, nhưng cuộc khủng hoảng đã phơi bày những điểm yếu mang tính hệ thống. Rất ít bệnh viện có phòng thí nghiệm đủ khả năng xét nghiệm methanol hoặc axit formic, phụ phẩm độc hại của methanol. Thậm chí rất ít nơi dự trữ thuốc giải độc cần thiết để điều trị kịp thời cho bệnh nhân.

Đối với Fernanda Lombardi, cuộc chạy đua tìm kiếm thuốc giải độc cho anh trai là điều cô không bao giờ quên. “Nó có thể cứu mạng anh trai tôi, nhưng lại không có sẵn ở bất cứ đâu. Chúng tôi cảm thấy bất lực”, cô nói.

“Ethanol là thuốc giải độc tự nhiên cho methanol”, Capitani giải thích. “Trong các loại đồ uống bị pha tạp, mọi người có thể đang tiêu thụ cả chất độc và thuốc giải, nhưng với tỷ lệ không thể đoán trước được”.

Các triệu chứng ban đầu thường giống như say rượu, gồm đau đầu, buồn nôn, chóng mặt. Trong vòng 24 giờ, bệnh nhân có thể mất thị giác và khó thở. Nếu không được điều trị, methanol sẽ chuyển hóa thành axit formic, chất này tấn công thần kinh thị giác và hệ thần kinh, dẫn đến mù lòa, suy nội tạng hoặc tử vong sau 48 giờ.

Việc điều trị yêu cầu tiêm tĩnh mạch ethanol hoặc fomepizole, loại thuốc giải độc đặc hiệu giúp ngăn chặn quá trình chuyển hóa độc hại của methanol. Tuy nhiên, ethanol đang khan hiếm tại hầu hết các bệnh viện Brazil, còn fomepizole, đã được phê duyệt ở Mỹ và châu Âu từ những năm 1990, chỉ mới đến Brazil trong tuần trước nhờ chính phủ nhập khẩu khẩn cấp 2.500 liều.

“Chúng ta không có chính sách liên quan đến thuốc giải độc cấp quốc gia”, Capitani cảnh báo. “Nhiều bệnh viện không có đủ lượng ethanol tinh khiết 100%. Khoảng thời gian chờ thuốc đến, đôi khi là vài giờ, có thể khiến bệnh nhân mất thị lực hoặc thậm chí là cả mạng sống”.

Khi ethanol tinh khiết không có sẵn, các bác sĩ có thể tạm thời dùng vodka, một trong những dạng ethanol thương mại tinh khiết nhất. “Nhưng hiện tại, đây cũng là trò may rủi vì ngay cả vodka cũng có nguy cơ bị nhiễm độc”, Capitani lưu ý.

Themis Mizerkowski Torres, nhà độc chất học đang dẫn đầu các nỗ lực ứng phó tại Trung tâm Kiểm soát Ngộ độc Sao Paulo, cho biết cuộc khủng hoảng đang diễn ra là chưa từng có tiền lệ.

“Tôi đã làm việc ở trung tâm từ năm 2004 và chưa bao giờ chứng kiến điều gì như thế này trước đây”, bà nói. “Lời khuyên ở thời điểm hiện tại là tránh xa mọi đồ uống có cồn”.

Tại Sao Paulo, quán bar và nhà hàng ở các khu phố giàu có như Itaim Bibi, Pinheiros hay Berrini, đang chứng kiến số lượng khách hàng giảm mạnh. Một số nơi đã ngừng bán hoàn toàn vodka, whisky và rượu cachaca truyền thống của Brazil.

Từ Sao Paulo đến Pernambuco, nỗi sợ hãi giờ đây bao trùm văn hóa quán bar vốn vô cùng sôi động tại Brazil, trở thành lời nhắc nhở nghiêm khắc về việc chỉ một chai rượu nhiễm độc cũng có thể tàn phá các gia đình và thử thách khả năng kiểm soát khủng hoảng của quốc gia.

Fernanda Lombardi cho hay cái chết của anh trai cô đã tác động mạnh đến gia đình và cộng đồng. “Anh ấy là người khỏe mạnh, chăm chỉ, vui vẻ”, cô nói. “Anh ấy thậm chí không ra ngoài nhậu nhẹt, chỉ uống chút vodka ở nhà. Đó là điều chúng tôi không thể hiểu”.

Gia đình đã giao nộp chai rượu cho cảnh sát nhưng kết quả xét nghiệm độc chất chưa được công bố.

“Anh trai tôi đã bị những kẻ tham lam giết hại”, cô nói. “Họ chỉ quan tâm đến tiền mà không màng tới mạng sống con người. Chúng tôi muốn công lý, để không gia đình nào khác phải trải qua chuyện như vậy”.

Vũ Hoàng (Theo CNN, AFP, Reuters)