“Đái tháo đường là bệnh lý có tốc độ phát triển nhanh nhất trong thế kỷ XXI”, PGS.TS Đỗ Trung Quân, Chủ tịch Hội Nội tiết – Đái tháo đường Hà Nội, nói tại hội nghị Nội tiết – Đái tháo đường và Hội chứng chuyển hóa Hà Nội mở rộng lần thứ XI, hôm 18/10. Bệnh đái tháo đường, tiền đái tháo đường cùng các rối loạn chuyển hóa đang được xem là thách thức sức khỏe toàn cầu.

Bộ Y tế ước tính Việt Nam có đến 7 triệu người mắc bệnh đái tháo đường, trong đó một nửa chưa được chẩn đoán. 55% người bệnh gặp biến chứng, gồm 34% biến chứng về tim mạch, 39% biến chứng ở mắt và thần kinh, 24% bị ở thận. Bệnh nhân đái tháo đường có nguy cơ bị suy tim gấp 5 lần so với người không mắc bệnh, 50% trong số đó có nguy cơ tử vong trong 5 năm.

Thống kê từ năm 2000 tới nay cho thấy tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường ở người 20-79 tuổi tăng gấp ba lần cùng kỳ trước đó. Trong 15 năm qua, chi phí về y tế cho bệnh đái tháo đường cũng tăng gấp ba lần. Nguyên nhân gây bệnh là tiêu thụ thực phẩm giàu năng lượng, lối sống ít vận động, tỷ lệ người béo phì ngày càng tăng.

Một nửa số bệnh nhân chưa biết mình mắc bệnh do không đi khám, chưa được chẩn đoán chính thức, khiến họ không được điều trị kịp thời. “Hệ quả là các biến chứng nghiêm trọng của bệnh lên tim mạch, suy thận, tổn thương thần kinh âm thầm gây hại cho sức khỏe của hàng triệu người”, PGS Quân nói.

Trên thế giới, Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới (IDF) ghi nhận khoảng 537 triệu người trưởng thành (20-79 tuổi) đang sống chung với bệnh đái tháo đường. Con số này dự báo tăng lên 783 triệu vào năm 2045.

Mục tiêu toàn cầu đến năm 2025 là ngăn chặn sự gia tăng của bệnh đái tháo đường và béo phì – một nỗ lực chung của toàn thế giới nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Đái tháo đường là bệnh mạn tính phải điều trị suốt đời bằng thuốc, điều chỉnh dinh dưỡng, vận động. Kiểm soát tốt đường huyết, người bệnh có sức khỏe ổn định.

Các chuyên gia khuyến cáo đái tháo đường là bệnh có thể phòng ngừa bằng cách tập thể dục thường xuyên, ăn uống lành mạnh, duy trì cân nặng, thể lực, loại trừ các yếu tố nguy cơ từ sớm. Xét nghiệm đường máu định kỳ hàng năm để phát hiện sớm bệnh và tình trạng tiền đái tháo đường nếu có.

Lê Nga

Bé được đưa vào bệnh viện tại An Giang trong tình trạng nguy kịch, không đo được huyết áp, mạch khó bắt, phải đặt nội khí quản thở máy, dùng thuốc vận mạch. Bé ngưng tim một lần, phải hồi sức tim phổi. Sau 4 ngày điều trị không cải thiện, bé được chuyển đến TP HCM.

Ngày 18/10, BS.CK2 Nguyễn Minh Tiến, Phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, cho biết khi vào viện bệnh nhi vẫn lơ mơ, tay chân lạnh, huyết áp thấp, tim đập nhanh. Kết quả siêu âm tim cho thấy chức năng co bóp tim giảm nặng, phân suất tống máu chỉ còn 30%, bác sĩ chẩn đoán viêm cơ tim tối cấp, sốc tim và phù phổi cấp.

Bệnh nhi phải thở máy, dùng thuốc vận mạch, lợi tiểu và kháng sinh. Tình trạng cải thiện dần sau hai tuần, song sau khi cai máy thở bé lại phù phổi cấp trở lại. Kết quả chụp mạch cho thấy bé có dị dạng động mạch vành trái xuất phát từ xoang vành phải – một bất thường bẩm sinh hiếm gặp có thể gây đột tử khi gắng sức.

Kíp tim mạch hội chẩn, quyết định mổ sửa chữa mạch vành. Ca mổ kéo dài nhiều giờ, bác sĩ cắt và tái tạo lại đường đi của động mạch vành trái để khôi phục dòng máu nuôi tim. Sau phẫu thuật, tim bệnh nhi đập lại ổn định, chức năng tim cải thiện rõ, bé được cai máy thở và tỉnh táo hoàn toàn.

Theo bác sĩ Tiến, đây là trường hợp rất hiếm trong tim mạch nhi. Dị dạng động mạch vành xuất phát bất thường từ xoang đối bên của động mạch chủ (AAOCA) chỉ gặp ở khoảng 0,1% dân số. Trong đó, dạng động mạch vành trái xuất phát từ xoang vành phải, lại đi xuyên trong thành động mạch chủ, đặc biệt nguy hiểm vì có thể gây đột tử khi gắng sức, nhất là ở trẻ và vận động viên.

Y văn thế giới đến nay chỉ ghi nhận 12 trường hợp trẻ mắc dị tật này. Bác sĩ khuyến cáo khi trẻ than mệt, ngất hay khó thở đột ngột lúc vận động, phụ huynh nên đưa đến cơ sở y tế có chuyên khoa tim mạch để kiểm tra, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời các bất thường mạch máu tim.

Lê Phương

Gan, “cơ quan thầm lặng” của cơ thể, đảm nhận nhiệm vụ thải độc, chuyển hóa và lưu trữ dưỡng chất. Gan có khả năng tự phục hồi song suy yếu dần nếu không được chăm sóc đúng cách.

Khi quá tải, gan dễ mắc các bệnh xơ gan, nhiễm mỡ, thậm chí ung thư. Những bệnh này tiến triển nhanh do chế độ ăn uống, lối sống ít vận động. Nhận diện sớm những thói quen gây hại là bước đầu giúp gan khỏe mạnh và ngăn ngừa bệnh tật.

Lạm dụng nước ngọt

Thường xuyên uống nước ngọt dù có đường hay không, đều tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ chuyển hóa (MASLD), trước đây gọi là gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).

Theo nghiên cứu công bố tại Tuần lễ Tiêu hóa châu Âu năm 2025, uống hơn một lon nước ngọt mỗi ngày có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ chuyển hóa tới 60%.

Để bảo vệ tốt sức khỏe gan, hãy ưu tiên nước lọc, trà thảo mộc hoặc các loại đồng uống ngọt tự nhiên.

Tiêu thụ quá nhiều đồ ăn nhanh

Đồ ăn nhanh chứa nhiều chất béo bão hòa, đường và muối, khiến mỡ tích tụ trong gan và gây viêm. Ăn thường xuyên còn làm tăng nguy cơ kháng insulin và tổn thương gan.

Nên áp dụng chế độ ăn Địa Trung Hải với nhiều trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành mạnh như dầu ô liu.

Hút thuốc, uống rượu quá mức

Uống rượu thường xuyên là nguyên nhân hàng đầu gây viêm gan. Uống vừa phải cũng khiến bệnh gan trở nên nghiêm trọng. Bên cạnh đó, hút thuốc đưa độc tố vào cơ thể, tăng viêm gan và nguy cơ ung thư gan.

Cần hạn chế rượu bia, hoặc kiêng hoàn toàn nếu đang mắc bệnh gan. Cố gắng cai thuốc lá, bạn nên tìm sự giúp đỡ từ chuyên gia tư vấn, người thân hoặc dùng thuốc cai nghiện.

Lối sống ít vận động

Bạn nằm xem TV, nhâm nhi bánh mì cùng lon nước ngọt có vẻ dễ chịu, nhưng việc thiếu vận động dễ dẫn đến béo phì, kháng insulin – yếu tố góp phần khiến gan nhiễm mỡ.

Hãy duy trì thói quen tập luyện đều đặn để giúp gan khỏe mạnh.

Béo phì

Mỡ thừa, đặc biệt là mỡ nội tạng quanh bụng, liên quan mật thiết đến tổn thương gan. Tình trạng này kéo dài gây kháng insulin, tăng huyết áp, viêm mạn tính và những bệnh lý về gan.

Duy trì cân nặng hợp lý bằng ăn uống lành mạnh và tập luyện thường xuyên giúp gan hoạt động hiệu quả.

Lạm dụng thuốc, thực phẩm bổ sung

Tự ý dùng thuốc hoặc thực phẩm bổ sung có thể gây hại cho gan, đặc biệt với những loại không rõ nguồn gốc.

Trước khi sử dụng, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ, tránh sử dụng quá mức nếu không cần thiết.

Bỏ bữa sáng

Giảm cân hoặc tiết kiệm thời gian mà bỏ bữa sáng vô tình làm rối loạn quá trình trao đổi chất. Khi đó, cơ thể dễ tích tụ mỡ, tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ.

Cách tốt nhất là duy trì bữa sáng đầy đủ dinh dưỡng, gồm chất xơ, đạm nạc và chất béo tốt.

Mất nước

Nước như “thần dược” cho các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là gan. Mất nước khiến gan giảm khả năng thải độc và sản xuất mật.

Hãy uống đủ nước mỗi ngày để duy trì quá trình trao đổi chất và hỗ trợ chức năng gan.

Thiếu ngủ

Chúng ta thường chú trọng tập thể dục và ăn uống lành mạnh nhưng lại lơ là giấc ngủ. Ngủ không đủ giấc có thể gây béo phì và kháng insulin – hai yếu tố góp phần gây bệnh gan.

Ngủ đủ 7 đến 9 tiếng mỗi đêm để bảo vệ gan và duy trì hoạt động trao đổi chất của cơ thể.

Bỏ qua khám sức khỏe

Lơ là khám sức khỏe định kỳ có thể khiến bệnh gan bị phát hiện muộn, dễ tiến triển nặng và khó điều trị. Nên xét nghiệm và tầm soát chức năng gan định kỳ, nhất là khi có nguy cơ cao do lối sống hoặc tiền sử gia đình.

Hương Giang (Theo Times of India)