Đơn vị được kinh doanh vàng miếng sẽ được cấp hạn mức xuất, nhập khẩu hàng năm và phải báo cáo doanh số giao dịch cho Ngân hàng Nhà nước.
Thống đốc vừa ký ban hành Thông tư 34 hướng dẫn một số điều của Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 232). Thông tư có hiệu lực từ 10/10.
Doanh nghiệp, ngân hàng thương mại có nhu cầu cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng gửi bộ hồ sơ về Ngân hàng Nhà nước. Trong vòng 30 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, Ngân hàng Nhà nước xem xét cấp giấy phép sản xuất vàng miếng cho đơn vị hoặc từ chối cấp (ghi rõ lý do).
Vàng miếng tại trụ sở SJC ở quận 3, tháng 3/2025. Ảnh: Quỳnh Trần
Tùy vào mục tiêu chính sách tiền tệ và cung – cầu vàng trong từng thời kỳ, quy mô dự trữ ngoại hối nhà nước, hoạt động xuất, nhập khẩu, nhà điều hành sẽ điều chỉnh tổng hạn mức hằng năm.
Trên cơ sở này, nhà điều hành sẽ cấp quota cho từng doanh nghiệp và ngân hàng theo quy mô vốn, tình hình xuất khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu, tình hình sử dụng vàng nguyên liệu tùy theo mục đích.
Thống đốc quyết định thành lập Hội đồng xây dựng, điều chỉnh hạn mức xuất khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu. Thời hạn xây dựng, cấp hạn mức xuất khẩu, nhập khẩu vàng chậm nhất ngày 15/12 hàng năm.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp và tổ chức tín dụng được cấp phép kinh doanh mua, bán vàng miếng cũng cần báo cáo doanh số về Ngân hàng Nhà nước, định kỳ hằng ngày hoặc khi cần thiết.
Hệ thống dữ liệu của đơn vị có giấy phép kinh doanh hoặc sản xuất vàng miếng phải kết nối cung cấp thông tin về mức giá niêm yết, khối lượng mua bán, giá trị giao dịch… cho Ngân hàng Nhà nước. Các doanh nghiệp và ngân hàng cũng phải niêm yết công khai giá vàng miếng tại địa điểm kinh doanh hoặc trên trang thông tin điện tử.
Cuối tháng 8, Chính phủ ban hành Nghị định 232 sửa đổi, bổ sung Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Đây là lần đầu tiên sau hơn chục năm qua, chính sách quản lý thị trường vàng xoay trục.
Từ việc nhà nước độc quyền vàng miếng, Ngân hàng Nhà nước sẽ giao quyền nhập khẩu và sản xuất vàng miếng cho một số ngân hàng và doanh nghiệp đủ điều kiện.
Ngân hàng, doanh nghiệp muốn được cấp phép sản xuất vàng miếng phải có giấy phép mua bán, kinh doanh mặt hàng này. Họ cũng phải đáp ứng điều kiện về vốn, với doanh nghiệp là từ 1.000 tỷ đồng trở lên, ngân hàng từ 50.000 tỷ. Dự kiến có khoảng 8 ngân hàng và 3 doanh nghiệp gồm PNJ, DOJI và SJC đáp ứng yêu cầu về vốn điều lệ để sản xuất vàng miếng.
Ngoài ra, các đơn vị này phải không trong diện bị xử phạt hành chính về kinh doanh vàng hoặc bị phạt nhưng đã khắc phục xong hậu quả. Họ cũng cần có quy định nội bộ về sản xuất vàng miếng như quy trình nhập nguyên liệu, sản xuất, giám sát, kiểm soát chất lượng sản phẩm.
Từ 10/10/2025, thuế suất xuất khẩu với vàng trang sức, kỹ nghệ giảm về 0%, theo Nghị định của Chính phủ.
Tại Nghị định 260 ngày 10/10, Chính phủ sửa mức thuế xuất khẩu với một số mặt hàng tại Biểu thuế xuất nhập khẩu ưu đãi, danh mục hàng hóa và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, nhập khẩu ngoài hạn ngạch. Quy định này có hiệu lực từ hôm nay.
Theo đó, mức thuế suất xuất khẩu với vàng trang sức, kỹ nghệ được giảm từ 1% về 0%. Các sản phẩm khác bằng vàng hoặc bạc cũng được giảm thuế suất tương tự.
Ngoài ra, đồ kỹ nghệ, trang sức và bộ phận của đồ trang sức bằng bạc hoặc bằng kim loại cơ bản dát phủ kim loại quý, tiếp tục giữ nguyên ở mức 0%.
Trước đó, Bộ Tài chính cho biết quy định này là cần thiết để hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí, tăng cạnh tranh. Việc này còn góp phần chuyển hóa vàng tích trữ thành sản phẩm có giá trị gia tăng trong bối cảnh nguồn vàng nguyên liệu đầu vào hạn chế, giá tăng cao.
Mức thuế mới (0%) nằm trong khung thuế suất của các nhóm hàng vàng trang sức, mỹ nghệ (từ 0-10%) và phù hợp với các nguyên tắc ban hành biểu thuế, thuế suất.
Thực tế, để hỗ trợ doanh nghiệp trong lĩnh vực này, nhà điều hành đang áp thuế suất nhập khẩu ưu đãi với vàng nguyên liệu (vàng chưa gia công) ở mức 0%. Tuy nhiên, theo Ngân hàng Nhà nước, từ năm 2012 đến nay chưa có doanh nghiệp nào được cấp phép nhập khẩu vàng này để sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ. Họ phải tự cân đối nguồn vàng nguyên liệu từ thị trường trong nước – vốn đang trong tình trạng khan hiếm, giá chênh cao so với thế giới.
Khi chính phủ Mỹ đóng cửa sang tuần thứ hai, các lãnh đạo đảng Cộng hòa đang cho thấy những rạn nứt nội bộ, dù cố gắng thể hiện hình ảnh đoàn kết.
Kể từ khi chính phủ Mỹ đóng cửa từ 0h ngày 1/10, Tổng thống Donald Trump, Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson và lãnh đạo phe đa số Thượng viện John Thune đã nỗ lực thể hiện sự đoàn kết của đảng Cộng hòa nhằm đối phó với sức ép từ phe Dân chủ.
Khi xây dựng ngân sách cho năm tài khóa tiếp theo, các nghị sĩ Dân chủ đặt ra yêu cầu gia hạn trợ cấp bảo hiểm y tế theo Đạo luật Chăm sóc sức khỏe Hợp túi tiền (ACA), dự kiến hết hạn vào cuối năm nay. Bên cạnh ACA, đảng Dân chủ cũng yêu cầu quốc hội hủy bỏ quyết định cắt giảm Medicaid, nâng tổng ngân sách đề xuất lên hơn 1.000 tỷ USD trong 10 năm.
Trong khi đó, phe Cộng hòa giữ quan điểm rằng chăm sóc y tế và các vấn đề khác cần được bàn thảo tách biệt với tiến trình phê duyệt ngân sách, đồng thời kêu gọi Dân chủ chấp thuận giải pháp gia hạn tạm thời.
Các nghị sĩ Dân chủ muốn phe Cộng hòa nhượng bộ, chấp nhận điều kiện trên để chính phủ Mỹ có thể mở cửa trở lại. Tuy nhiên, ông Trump và các lãnh đạo Cộng hòa cho rằng các điều khoản này là không thể chấp nhận và không chịu thỏa hiệp, ngay cả khi chính phủ Mỹ phải tiếp tục đóng cửa.
Tuy nhiên, đến ngày 6/10, vết nứt bắt đầu xuất hiện khi Tổng thống Trump nói với phóng viên tại Phòng Bầu dục rằng ông “muốn thấy một thỏa thuận để đảm bảo dịch vụ chăm sóc sức khỏe tuyệt vời”, nói thêm ông “đang thảo luận với đảng Dân chủ về điều đó”. Thông điệp này dường như ám chỉ ông sẵn sàng chấp thuận điều kiện về ACA của phe Dân chủ để mở cửa chính phủ trở lại.
Nhưng chỉ vài giờ sau, ông rút lại tuyên bố. “Tôi rất vui nếu làm việc với các thành viên Dân chủ về các chính sách y tế thất bại của họ hoặc bất kỳ điều gì khác, nhưng trước tiên họ phải để chính phủ mở cửa trở lại đã”, ông viết trên trang mạng xã hội Truth Social.
Chủ tịch Hạ viện Johnson ngày 7/10 cho hay đã “nói chuyện rất lâu” với Tổng thống về việc ưu tiên hàng đầu của đảng Cộng hòa hiện nay là mở cửa lại chính phủ. Trong khi đó, Lãnh đạo phe đa số Thượng viện John Thune lại nói với phóng viên rằng “các cuộc thảo luận vẫn đang diễn ra” về chiến lược của đảng, cho thấy họ chưa đạt được nhất trí về ưu tiên số một.
Tổng thống Donald Trump trả lời báo giới tại Nhà Trắng ngày 6/10. Ảnh: AP
Căng thẳng nội bộ của đảng Cộng hòa lại nổi lên trong ngày hôm đó, khi một tài liệu từ Văn phòng Quản lý và Ngân sách Nhà Trắng nêu khả năng các công chức phải nghỉ công tác trong thời gian chính phủ đóng cửa không được truy lĩnh lương sau khi quay lại làm việc. Luật truy lĩnh lương cho công chức trong thời gian chính phủ đóng cửa được cả ông Johnson và ông Thune bỏ phiếu tán thành năm 2019.
Ông Thune đã tìm cách hướng mũi dùi dư luận trở lại đảng Dân chủ. “Tất cả những gì bạn phải làm để ngăn nguy cơ nhân viên liên bang không được trả lương là mở cửa lại chính phủ”, ông nói.
Chủ tịch Hạ viện Johnson cũng bày tỏ ủng hộ chính sách truy lĩnh lương và ca ngợi “những người Mỹ phi thường đang phục vụ chính phủ liên bang”. Ông thêm rằng “Tổng thống cũng tin điều đó”.
Song chưa đầy hai giờ sau, ông Trump lại đưa ra thông điệp khác. Khi được hỏi về việc đảm bảo truy lĩnh lương cho công chức liên bang, ông Trump nói “một số người không xứng đáng được hưởng điều đó”.
Người phát ngôn Nhà Trắng Abigail Jackson sau đó tuyên bố ông Trump và giới lãnh đạo đảng Cộng hòa tại quốc hội “hoàn toàn thống nhất” về việc chính phủ phải mở cửa trước khi thảo luận về vấn đề chăm sóc sức khỏe hay bất kỳ chính sách nào. “Chính quyền sẽ không đàm phán khi đảng Dân chủ đang giữ người Mỹ làm con tin”, bà nói.
Theo quan điểm của đảng Cộng hòa ở quốc hội, họ phải cô lập các thượng nghị sĩ Dân chủ đang chặn dự luật ngân sách mà Hạ viện đã thông qua để mở cửa lại chính phủ, đồng thời buộc đối phương phải chịu trách nhiệm về hậu quả của việc nhiều cơ quan liên bang phải đóng cửa.
“Nếu bạn là người Cộng hòa, bạn phải khiến phe Dân chủ nhượng bộ trước”, một người thân cận với Nhà Trắng nói. Nhưng ông Trump và giám đốc OMB Russell Vought không tuân theo chiến lược này.
Trái ngược với những rạn nứt trong đảng Cộng hòa, đảng Dân chủ đến nay thành công trong việc thu hút chú ý vào vấn đề chăm sóc y tế, đặc biệt là các khoản trợ cấp bảo hiểm ACA. Họ đang thúc giục đảng Cộng hòa giải quyết ngay vấn đề thay vì chờ đợi đến khi mở cửa chính phủ.
Phe Dân chủ dường như cũng nhận thấy những rối loạn trong hàng ngũ của đảng Cộng hòa. “Tôi nghĩ họ đang thực sự khó khăn khi tìm cách thoát khỏi tình trạng này”, thượng nghị sĩ Dân chủ Patty Murray nói ngày 7/10.
Các quan chức Nhà Trắng nói rằng đảng Cộng hòa tự tin cuối cùng sẽ thắng thế, cho biết đảng Dân chủ “không có giải pháp thay thế khả thi” cho dự luật mà Hạ viện thông qua. Nhưng ở hậu trường, các lãnh đạo hàng đầu đảng Cộng hòa thừa nhận các khoản trợ cấp ACA phải được gia hạn trước khi bước vào cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm 2026, nếu họ không muốn đánh mất lượng lớn cử tri.
Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson (giữa) và một số lãnh đạo Cộng hòa phát biểu sau phiên họp về việc đóng cửa chính phủ tại Đồi Capitol ngày 7/10. Ảnh: AP
Johnson và Thune đã không thành công khi tìm cách giữ kín những căng thẳng nội bộ. Nghị sĩ Cộng hòa Marjorie Taylor Greene, người vốn trung thành với ông Trump, tối 6/10 đăng bài trên X nói rằng “không một lãnh đạo đảng Cộng hòa nào nói chuyện với chúng tôi hoặc nêu ra cho chúng tôi kế hoạch giúp người Mỹ đối phó với phí bảo hiểm y tế đang tăng gấp đôi”.
Chủ tịch Hạ viện Johnson giải thích rằng vấn đề vẫn đang được thảo luận. “Bà ấy có lẽ chưa biết bởi vì vấn đề vẫn được gói gọn thảo luận trong phạm vi những người chuyên trách”, ông nói.
Tuy nhiên, những tín hiệu về sự chia rẽ trong đảng Cộng hòa đang khiến đảng Dân chủ quyết tâm giữ vững lập trường về dự luật cấp ngân sách cho chính phủ. Lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện Chuck Schumer đã trích dẫn bài đăng của Greene khi phát biểu tại quốc hội ngày 7/10.
“Tôi nghĩ đây là lần đầu tiên tôi nói điều này, nhưng trong vấn đề hiện tại, nghị sĩ Greene đã hoàn toàn đúng”, ông nói.
Trong khi đó, phe Cộng hòa đang tiếp tục tìm cách khỏa lấp những bất đồng nội bộ. Sau bài đăng trên Truth Social của ông Trump ngày 6/10, ông Johnson ca ngợi Tổng thống vì đã bày tỏ rõ ràng lập trường sẵn sàng đối thoại với đảng Dân chủ sau khi họ đồng ý mở cửa lại chính phủ.
“Chúng tôi hoàn toàn nhất quán về điều đó. Tổng thống là nhà đàm phán và thích tìm ra những giải pháp, đó là lý do ông ấy chính là lãnh đạo mạnh mẽ và táo bạo mà nước Mỹ cần ngay lúc này”, Johnson nói.
Đệ nhất phu nhân Mỹ Melania cho biết bà và Tổng thống Putin đã duy trì kênh liên lạc về các trẻ em Ukraine được đưa sang Nga sống do ảnh hưởng từ chiến sự.
“Rất nhiều chuyện đã diễn ra từ khi Tổng thống Vladimir Putin nhận thư của tôi hồi tháng 8. Ông ấy đã phản hồi bằng thư, bày tỏ thiện chí đối thoại trực tiếp với tôi và nêu rõ một số thông tin liên quan đến những đứa trẻ Ukraine đang sinh sống tại Nga”, đệ nhất phu nhân Mỹ Melania Trump nói ngày 10/10.
“Kể từ đó, tôi và Tổng thống Putin đã duy trì một kênh liên lạc mở về vấn đề phúc lợi của những đứa trẻ này”, bà Melania tiếp tục, thêm rằng trong vài tháng qua, hai bên đã tham gia nhiều cuộc gặp và trao đổi thiện chí ở hậu trường.
Đệ nhất phu nhân Mỹ cho biết các đại diện của bà đã làm việc trực tiếp với đội ngũ của Tổng thống Putin để đảm bảo các em nhỏ bị ly tán do chiến sự Nga – Ukraine được đoàn tụ an toàn với gia đình.
“Trong 24 giờ qua, đã có 8 trường hợp được đoàn tụ với người thân”, bà Melania thông báo, trong đó có một em nhỏ đang từ Ukraine trở về Nga.
Đệ nhất phu nhân Melania Trump phát biểu tại Nhà Trắng ngày 10/10. Ảnh: AFP
Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nga Putin ngày 15/8 họp thượng đỉnh tại bang Alaska, cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ – Nga đầu tiên trong hơn 4 năm qua. Đây cũng là lần đầu ông Trump gặp mặt trực tiếp ông Putin kể từ năm 2019.
Tại cuộc gặp, ông Trump đã trao cho ông Putin thư của bà Melania. Ông chủ Điện Kremlin sau đó đọc nó trước sự chứng kiến của phái đoàn Mỹ và Nga.
“Thân gửi Tổng thống Putin. Mọi đứa trẻ sinh ra đều mang những giấc mơ thầm kín trong lòng, bất kể chúng được sinh ra ở vùng nông thôn giản dị hay thành phố tráng lệ. Lũ trẻ mơ về tình yêu, về những thứ có thể làm và về việc được an toàn khỏi mọi nguy hiểm”, bà Melania viết.
Đệ nhất phu nhân Mỹ cho rằng mọi người cần nỗ lực xây dựng “thế giới của sự tôn trọng” để mỗi tâm hồn đều được thức tỉnh trong hòa bình và tương lai được bảo vệ. Bà khẳng định ông Putin có thể khôi phục lại niềm vui, tiếng cười của trẻ nhỏ. Bà cho rằng bằng cách bảo vệ sự ngây thơ cho lũ trẻ, ông Putin không chỉ phụng sự nước Nga mà còn phục vụ toàn thể nhân loại.
Nỗi sợ bị tưởng nhầm là người nhập cư trái phép đang ám ảnh không ít công dân Mỹ, đến mức họ phải luôn mang theo hộ chiếu khi ra ngoài để đề phòng.
Một số người là công dân Mỹ đã bị chặn lại trên đường hay thậm chí bị cảnh sát bắt khi chính quyền Tổng thống Donald Trump đẩy mạnh chiến dịch trấn áp nhập cư. Mặc dù nhiều người đã lập tức khai báo với cảnh sát rằng họ là công dân Mỹ, lời nói của họ thường xuyên bị phớt lờ, theo các cuộc phỏng vấn với những công dân này, luật sư và tài liệu tòa án.
Rất khó để xác định chính xác có bao nhiêu công dân Mỹ đã bị cuốn vào các cuộc truy quét nhập cư của chính quyền. Chính phủ liên bang không cung cấp dữ liệu đầy đủ về những sự việc như vậy.
Một đánh giá của truyền thông Mỹ từ các sự việc được công khai và hồ sơ tòa án cho thấy từ tháng một đến nay, ít nhất 15 công dân Mỹ đã bị bắt, chặn giữa đường hoặc bị các đặc vụ di trú, cảnh sát địa phương thẩm vấn về quốc tịch.
Một người bị bắt ở Los Angeles hôm 8/6 khi tham gia biểu tình phản đối truy quét nhập cư. Ảnh: AP
Hồi cuối tháng một, Julio Noriega, 54 tuổi, ở Chicago, đang đi rải đơn xin việc tại các cơ sở kinh doanh ở Berwyn, Illinois, thì các sĩ quan từ Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) tiếp cận khi ông vừa bước ra khỏi xe.
Họ còng tay và đưa ông lên xe van, không để ông giải thích rằng mình là công dân, theo đơn kiện đệ trình lên tòa án liên bang. Noriega được trả tự do khoảng 10 giờ sau đó.
Kenny Laynez-Ambrosio, 18 tuổi, sinh ra và lớn lên ở West Palm Beach, Florida, nơi anh sống cùng mẹ và hai người em trai. Hồi tháng 5, Laynez-Ambrosio đang trên đường đi làm cùng mẹ và hai người bạn thì bị lực lượng Tuần tra Cao tốc Florida chặn lại. Ban đầu, Laynez-Ambrosio vẫn khá bình tĩnh, nhưng tình hình trở nên căng thẳng khi các sĩ quan biết những người khác trên xe không có giấy tờ hợp lệ và ra lệnh cho tất cả bước xuống.
Khi không ai bước khỏi xe, lính tuần tra kéo ba nam giới ra ngoài. Một sĩ quan đã bắn súng điện. Laynez-Ambrosio dùng điện thoại ghi hình và liên tục nói với các sĩ quan: “Tôi là người ở đây!”.
“Cậu không có quyền gì ở đây cả. Cậu là người nhập cư bất hợp pháp, anh bạn”, một sĩ quan tuần tra nói. Tại Florida, luật mới của bang yêu cầu tất cả cơ quan thực thi pháp luật cấp địa phương và cấp bang, trong đó có cả lực lượng Tuần tra Cao tốc, tham gia vào việc truy quét di trú.
Ba người được đưa đến một cơ sở của lực lượng Tuần tra Biên giới gần đó. Dù Laynez-Ambrosio liên tục khẳng định mình là công dân Mỹ, anh vẫn bị giam khoảng 6 giờ.
Khi được hỏi về những trường hợp công dân Mỹ bị xác định nhầm là người nhập cư bất hợp pháp, Bộ An ninh Nội địa đã bảo vệ hành động của mình. “Nếu chúng tôi gặp những cá nhân khả nghi, lực lượng thực thi pháp luật được huấn luyện để hỏi hàng loạt câu hỏi nhằm xác định tình trạng của họ”, phát ngôn viên Bộ An ninh Nội địa Tricia McLaughlin cho hay.
Chiến thuật của các sĩ quan liên bang là vấn đề gây tranh cãi tại tòa án. Mùa hè năm nay, Liên minh Tự do Dân sự Mỹ (ACLU) đã đệ đơn kiện chính quyền liên bang, lập luận rằng các cuộc tuần tra di trú đang nhắm vào người gốc Latin và vi phạm Tu chính án thứ tư, vốn bảo vệ công dân chống lại “những vụ khám xét và bắt giữ phi lý”.
Một thẩm phán liên bang ở Los Angeles đã ra lệnh ngừng các vụ chặn xe dựa trên chủng tộc hoặc sắc tộc của một người hay những yếu tố khác cho thấy họ là người gốc Latin, như nói tiếng Tây Ban Nha hoặc tiếng Anh giọng nước ngoài.
Nhưng tháng trước, Tòa án Tối cao đã chặn lệnh này. Trong thời gian chờ đợi phán quyết cuối cùng, các đặc vụ liên bang ở Los Angeles và những khu vực lân cận vẫn được phép chặn xe.
Trong nhiều thập kỷ, đặc vụ thực thi di trú Mỹ chủ yếu thực hiện các cuộc đột kích vào nơi làm việc. Nhưng trong một số cuộc truy quét tại cộng đồng đông dân cư gốc Latin, đặc biệt là ở Nam California, đặc vụ liên bang đã đi khắp đường phố và cả tòa án để yêu cầu cư dân xuất trình bằng chứng quốc tịch. Những cuộc tuần tra, thẩm vấn ngẫu hứng này trái với nhận thức chung rằng hiến pháp cho phép công dân giữ im lặng và đặt ra giới hạn về việc sĩ quan có thể thẩm vấn, bắt và giam giữ ai.
Khi video về những cuộc chạm trán này lan truyền trên mạng, nhiều người gốc Latin là công dân Mỹ bắt đầu mang theo hộ chiếu bên mình trong mọi sinh hoạt hàng ngày.
George Retes Jr., 25 tuổi, cựu binh đang làm nhân viên bảo vệ ở Camarillo, California, cho biết anh đã cố gắng đến nơi làm việc hồi tháng 7 khi nhiều người đang biểu tình phản đối một cuộc truy quét di trú. Anh nói bản thân đã cố giải thích với các sĩ quan rằng mình không tham gia biểu tình và cần vào bên trong, nhưng lại nhận được những chỉ dẫn mâu thuẫn từ họ. Anh kể mình đã quay lại xe và cố lùi theo hướng sĩ quan chỉ định, nhưng những người biểu tình lại tập trung phía sau xe anh.
Sau đó, các sĩ quan liên bang bắn hơi cay vào đám đông, đập vỡ kính chắn gió xe anh, xịt hơi cay vào mặt anh và bắt giam anh. “Khi họ dẫn tôi đi, tôi liên tục nói với họ rằng ‘Tôi là công dân Mỹ. Tôi là người Mỹ. Tôi là một cựu binh. Tôi không làm gì sai cả'”, Retes nhớ lại. Cuối cùng, anh bị giam trong ba ngày mà không được phép gọi điện thoại.
Trong một bài viết đăng trên tờ San Francisco Chronicle tháng trước, Retes tái khẳng định mình bị giam trái phép và cảnh báo những gì anh phải chịu đựng có thể xảy ra với “bất kỳ ai khác”. Đáp lại, Bộ An ninh Nội địa giải thích trên X rằng Retes bị bắt trong cuộc đột kích “vì tội hành hung”.
Đặc vụ Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) bắt hai người nhập cư giấy tờ hợp pháp nhưng có tiền án tại bãi đậu xe của cửa hàng Home Depot ở Tucson, Arizona, hồi tháng một. Ảnh: Reuters
Hồi tháng 8, một thiếu niên 15 tuổi, là công dân Mỹ, bị khuyết tật phát triển đang ngồi trong ôtô cùng mẹ bên ngoài một trường trung học ở Los Angeles để chờ anh họ đăng ký học thì bị các đặc vụ bao vây. Cậu bé bị chĩa súng và còng tay trong vài phút trước khi các đặc vụ thả ra, theo lời luật sư và đơn khiếu nại gửi tới cơ quan di trú liên bang.
Khi được hỏi về sự việc, quan chức di trú cho biết họ đang truy đuổi một người đàn ông từ El Salvador có liên hệ với băng đảng. Trong đơn khiếu nại, luật sư của cậu bé, được xác định là B.G., khẳng định các đặc vụ lúc bấy giờ đã có hành động phân biệt chủng tộc với một công dân Mỹ gốc Mexico và đặt gia đình cậu vào tình thế nguy hiểm.
Leonardo Garcia Venegas, sinh ra ở Florida, kể hồi tháng 5, trong lúc làm việc tại một công trường xây dựng ở Foley, Alabama, anh đã nhìn thấy các đặc vụ di trú xô người anh trai không có giấy tờ hợp lệ của mình xuống sàn.
Anh rút điện thoại ra quay phim và nhanh chóng bị các sĩ quan khác quật xuống đất, Venegas kể. Họ còng tay anh suốt nhiều giờ với lý do giấy tờ tùy thân của anh là giả.
Phát ngôn viên Bộ An ninh Nội địa nói rằng Venegas đã cố cản trở các sĩ quan di trú bằng tác động vật lý, nhưng không có cáo buộc nào được đưa ra. Trong khi đó, Venegas khẳng định mình chỉ đứng quay phim cách ở khoảng cách vài m.
Hơn một tháng sau, tại công trường xây dựng khác ở thành phố Fairhope, anh lại bị các đặc vụ chặn lại. Lần này, các đặc vụ không còng tay, nhưng họ tiếp tục thẩm vấn về quốc tịch, hộ tống anh ra ngoài và giữ anh lại ít nhất nửa giờ, Venegas cho hay.
“Tôi không thể làm việc yên ổn nữa”, Venegas nói. “Tôi lúc nào cũng lo lắng”.
Đối với những người Mỹ bị mắc kẹt trong làn sóng truy quét di trú của chính quyền, những cuộc chạm trán như vậy có thể để lại những ấn tượng sâu sắc, dù họ vẫn phải tiếp tục cuộc sống.
Miguel Angel Ponce Jr., 33 tuổi, nói anh vẫn thấy lo sợ sau những gì xảy ra với mình hồi tháng 7. Ponce kể anh đang đi làm ở Houston thì bị các đặc vụ ICE chặn lại cách nhà vài phút lái xe. Anh không được cho biết lý do bị bắt mà các đặc vụ chỉ thông báo ngắn gọn rằng anh trông giống người họ đang tìm kiếm. Ponce bị còng tay và chở đến một bãi đậu xe gần đó, nơi anh bị giữ lại hơn hai giờ.
Một phát ngôn viên Bộ An ninh Nội địa cho biết Ponce “bị bắt do nhầm lẫn”, thêm rằng ngay khi xác nhận anh không phải người họ đang truy tìm, “các đặc vụ đã đưa anh trở về nơi cư trú và xin lỗi”.
Chiến thuật trên làm dấy lên hoài nghi ngay cả trong số những người vốn ủng hộ chiến dịch truy quét nhập cư của Tổng thống Trump.
“Nếu làm quá quyết liệt, bạn không được phép mắc sai lầm”, Daniel Garza, cựu cảnh sát ủng hộ ông Trump và hiện đứng đầu Libre Initiative, nhóm bảo thủ tập trung vào việc tiếp cận cử tri gốc Latin, cho biết. “Nếu ai đấy bị chặn lại chỉ vì vẻ ngoài của họ, đó là một vấn đề”.
Đồng NaiTrước tình trạng quốc lộ 51 – tuyến huyết mạch nối TP HCM với Đồng Nai hư hỏng nghiêm trọng, hai doanh nghiệp đề xuất Thủ tướng cho được nâng cấp theo hình thức BOT.
Theo liên danh (Tổng công ty Xây dựng số 1 – CC1 và Công ty cổ phần Phát triển đường cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu – BVEC) mặt đường quốc lộ 51 lồi lõm, dày đặc ổ gà, nhiều đoạn dải phân cách hư hỏng, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn. Việc nâng cấp sẽ giúp tăng năng lực lưu thông, giảm ùn tắc và hỗ trợ phát triển kinh tế khu vực.
Quốc lộ 51 hư hỏng dạo tháng 8 qua địa bàn phường Long Hưng. Ảnh: Phước Tuấn
CC1 và BVEC từng đầu tư hai dự án BOT trên tuyến nhưng đều phải dừng thu phí khi chưa thu hồi vốn. Dự án cầu Đồng Nai mới và tuyến hai đầu cầu do CC1 đầu tư với tổng vốn hơn 3.140 tỷ đồng dừng thu phí từ tháng 8/2020. BVEC triển khai BOT quốc lộ 51 cũng dừng thu phí từ tháng 1/2023.
Hai doanh nghiệp mong muốn tiếp tục tham gia dự án nâng cấp quốc lộ 51 giai đoạn 2, đồng thời xử lý các vướng mắc còn tồn tại từ các dự án trước. Chi tiết phương án đầu tư và tổng mức vốn chưa được công bố.
Hướng tuyến quốc lộ 51 qua sân bay Long Thành. Đồ họa: Khánh Hoàng
Quốc lộ 51 dài 72 km, kết nối Đồng Nai với Bà Rịa – Vũng Tàu cũ (nay là TP HCM), là trục giao thông chính nối sân bay Long Thành với Biên Hòa, Bình Dương và TP HCM trong bối cảnh các dự án đường sắt vẫn chưa triển khai.
Gần 100 xe buýt CNG mới trị giá 2-3 tỷ đồng mỗi chiếc bị tồn kho từ năm 2018 do không còn phù hợp với lộ trình chuyển đổi sang phương tiện điện, năng lượng xanh.
Theo báo cáo của Sở Xây dựng TP HCM, số xe trên thuộc sở hữu của Tổng công ty Cơ khí Giao thông Vận tải Sài Gòn – TNHH MTV (Samco), đến nay vẫn chưa đưa vào sử dụng. Nguyên nhân dẫn tới việc tồn kho do nhiều yếu tố như: thiếu trạm cung cấp nhiên liệu CNG, cung vượt cầu và thay đổi kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp.
Buýt CNG chở khách ở TP HCM. Ảnh: Giang Anh
Trong khi đó, theo chương trình hành động thực hiện lộ trình chuyển đổi phương tiện mà Thủ tướng đã phê duyệt, từ năm 2025, toàn bộ xe buýt thay thế hoặc đầu tư mới phải sử dụng điện và năng lượng xanh. Xe dùng khí nén thiên nhiên (CNG) chỉ được xem là phương tiện thân thiện môi trường, chưa thuộc nhóm nhiên liệu xanh. Vì vậy, Sở cho rằng Samco cần sớm xây dựng phương án kinh doanh mới phù hợp xu thế chuyển đổi.
Trước đây, TP HCM từng khuyến khích phát triển xe buýt CNG vì ưu điểm phát thải thấp hơn xe chạy dầu diesel. Tuy nhiên, các doanh nghiệp gặp khó khăn do chi phí đầu tư cao, hạ tầng trạm nạp hạn chế và mức trợ giá chưa phù hợp. Hiện thành phố có khoảng 500 xe buýt CNG đang hoạt động, ngoài gần 100 xe mới bị tồn kho.
Sau khi mở rộng địa giới hành chính với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, TP HCM hiện có 164 tuyến buýt với khoảng 2.342 xe, trong đó hơn 600 xe là buýt điện. Theo lộ trình, đến năm 2030 toàn bộ xe buýt trên địa bàn sẽ chuyển sang sử dụng điện và năng lượng xanh. Mạng lưới buýt cũng sẽ được mở rộng với hơn 3.300 xe điện, gồm hơn 2.200 xe trên các tuyến hiện hữu và hơn 1.100 xe ở các tuyến mới.
Cảnh sát huy động 6 xe cứu hỏa cùng hàng chục chiến sĩ để dập tắt đám cháy nhà dân trong ngõ 947 phố Đê La Thành, gần Bệnh viện Phụ sản Hà Nội.
Khoảng 21h30 hôm nay, lửa bùng lên dữ dội kèm theo nhiều tiếng nổ tại tầng 4 ngôi nhà bốn tầng trong ngõ phố Đê La Thành. Nhà cháy rộng 35 m2, cách Bệnh viện Phụ sản Hà Nội khoảng 300 m, tầng 4 được cơi nới, dựng khung sắt.
Do khu vực cháy chứa nhiều mùn cưa, gỗ ép nên lửa bùng lên rất mạnh, tạo thành cột khói lửa cao hàng chục mét.
Đám cháy xảy ra ở tầng 4 ngôi nhà bốn tầng kèm theo nhiều tiếng nổ. Video: Văn Chiến
Khoảng 7 phút sau khi lửa bùng lên, 6 xe cứu hỏa cùng hàng chục chiến sĩ được điều động tới hiện trường. Xe cứu hỏa xếp dọc phố Đê La Thành, buộc lực lượng chức phải cấm hai đầu đường và một số ngách để phục vụ chữa cháy. Điện cũng bị cắt. Hai bên đường, hàng trăm người dân đứng theo dõi.
Cảnh sát sử dụng máy bơm hút nước từ hồ Ngọc Khánh gần đó để chữa cháy. Đến khoảng 22h30, hỏa hoạn được dập tắt, không gây thiệt hại về người. Nguyên nhân đang được làm rõ.
Hiện trường vụ cháy tối 10/10. Ảnh: Lê Huy
11h trưa cùng ngày, sau tiếng nổ lớn gây rung chuyển mặt đất, kho dược ở xã Phú Nghĩa (huyện Chương Mỹ cũ) bốc cháy ngùn ngụt, một công nhân tử vong.
Xe ngập qua nóc thường bị hư hại toàn diện từ điện, động cơ đến nội thất, dù có sửa chữa, xe không còn bền như ban đầu.
Sau trận mưa lớn và ngập vừa qua, hàng trăm ôtô ở Thái Nguyên bị ngập nước, có xe chìm gần như hoàn toàn. Hầu hết các xe đều ngâm nước gần hai ngày, khiến bùn đất tràn vào khoang lái và khoang động cơ. Mức độ hư hại của xe phụ thuộc chủ yếu vào độ sâu của nước ngập. Càng ngập cao và xe chìm trong ngập lâu, chi phí sửa càng lớn, khả năng phục hồi như cũ càng thấp.
Ngập đến nóc: mức rất nặng, gần như “vô phương cứu chữa”
Nước bùn tràn vào khoang động cơ của xe bị ngập đến nóc tại Thái Nguyên. Ảnh: HyundaiĐông Đô
Khi nước dâng tới nóc xe, mức độ hư hại gần như toàn phần. Nước bẩn tràn vào khoang máy, nội thất và hệ thống điện qua các khe hở nhỏ, gây đoản mạch, phá hỏng cảm biến, mô-đun điều khiển và dây dẫn.
Không chỉ hệ thống điện, nước còn có thể lọt vào động cơ, hộp số và cụm truyền động, khiến dầu bị nhiễm bẩn, các chi tiết kim loại rỉ sét. Dù xe được kéo lên và sấy khô, hơi ẩm vẫn đọng lại trong các khe nhỏ, gây ăn mòn âm ỉ theo thời gian. Song song đó, nội thất bị ngấm nước lâu ngày dễ sinh nấm mốc, ám mùi, trong khi bùn đất bám trong hệ thống gió, điều hòa và phanh rất khó làm sạch hoàn toàn.
Việc phục hồi xe ở mức này gần như không khả thi. Nếu cố sửa, gara sẽ phải tháo rời toàn bộ xe, thay toàn bộ ECU, dây điện, đại tu động cơ, thay nội thất và sơn phủ lại khung gầm. Tuy vậy việc sửa chữa này chỉ mang tính “chữa cháy”, không đảm bảo an toàn vận hành lâu dài.
Nếu được xử lý kỹ, xe từng bị ngập sâu vẫn có thể vận hành trở lại nhưng dễ gặp lỗi sau vài tháng sử dụng. Khi nước đã xâm nhập vào mô-đun điều khiển, cảm biến hay các giắc nối, việc sấy khô chỉ mang tính tạm thời. Hơi ẩm còn sót lại hoặc rỉ sét sẽ khiến hệ thống điện hoạt động chập chờn. Đây là dạng hư hại âm thầm, thường khó phát hiện và rất tốn kém nếu phải thay lại toàn bộ dây điện.
Bên cạnh đó, nội thất khó trở về trạng thái ban đầu dù đã được tháo sấy, khử mùi, các vật liệu như nỉ trần, mút ghế hay thảm sàn vẫn giữ ẩm và dễ mốc trở lại khi thời tiết nồm ẩm. Một số gara có thể làm mới bề mặt, nhưng mùi ẩm mốc đặc trưng của xe ngập nước gần như không thể loại bỏ hoàn toàn, trừ khi chủ xe đồng ý thay mới toàn bộ lớp nỉ, ghế thay vì sấy khô, nhưng chi phí này rất tốn kém.
Hơn nữa, các chi tiết cơ khí đều có thể bị ăn mòn từ bên trong một khi xe đã ngập sâu trong nước bẩn. Những hư hại kiểu này thường không lộ ngay, nhưng sau một thời gian, xe sẽ dần xuất hiện tiếng kêu lạ, rung nhẹ hoặc hao dầu bất thường, khiến chi phí khắc phục có thể cao gấp nhiều lần so với giá trị ban đầu.
Tổng chi phí cho sửa chữa có thể vượt 50% giá trị xe hoặc hơn, trong khi độ bền và độ tin cậy không thể phục hồi như cũ. Chính vì thế ở nhiều quốc gia, công ty bảo hiểm xếp xe ngập nặng (từ vô-lăng trở lên) vào diện “total loss”, có nghĩa là hư hại toàn phần, đồng nghĩa với việc xe bị loại bỏ vĩnh viễn thay vì sửa chữa.
Ngập đến vô-lăng: mức nặng, động cơ và hệ thống điện bị hư hại
Nội thất một xe Audi ngập nước ở Thái Nguyên với phủ bùn đất trên vô-lăng, táp-lô, ngày 9/10. Ảnh: Giang Huy
Khi nước dâng lên tới vô-lăng, phần lớn các mô-đun điều khiển, cảm biến, hộp ECU, dàn lạnh điều hòa và hộp số đều bị ảnh hưởng. Nội thất lúc này bị bão hòa nước, các chi tiết kim loại rỉ sét, bùn đất xâm nhập sâu vào khoang máy. Nếu động cơ còn hoạt động lúc ngập, nguy cơ thủy kích rất cao, khiến cong piston, gãy tay biên hoặc hỏng trục khuỷu.
Để phục hồi, kỹ thuật viên buộc phải tháo toàn bộ chi tiết nội thất để sấy, thay mới ECU, dây điện, cảm biến, lọc nhiên liệu và các loại dung dịch trên xe. Tổng chi phí lúc này có thể từ hàng chục đến hàng trăm triệu đồng, tùy vào việc xe có nổ máy lúc ngập hay không.
Tuy vậy, mức độ tin cậy của xe khi khôi phục lại sẽ không như nguyên bản, do những hư hỏng này rất khó để xử lý một cách triệt để. Các lỗi về cơ khí, điện, chập mạch hoặc mùi ẩm mốc vẫn có thể tái phát theo thời gian.
Ngập qua bánh, đến sàn xe: mức trung bình, dễ phát sinh ẩm mốc nội thất
Bùn ngập đến sàn và ghế xe tại Thái Nguyên. Ảnh: Giang Huy
Khi nước vượt quá sàn, nước có thể ngấm vào thảm sàn, ghế nỉ, các giắc nối dây điện và cảm biến túi khí đặt dưới ghế. Nước còn có thể xâm nhập vào những lớp đệm mút ở cửa, bên trong ghế da khiến nội thất bắt đầu có mùi ẩm mốc, thậm chí sinh nấm nếu không xử lý ngay.
Để khôi phục, chủ xe cần mang xe đến các trung tâm chăm sóc xe chuyên dụng. Lúc này, kỹ thuật viên sẽ tháo toàn bộ nội thất để sấy khô, khử mùi, đồng thời thay dầu và lọc gió. Chi phí phục hồi cho mức này khoảng 10-30 triệu đồng, tùy dòng xe và mức độ thiệt hại. Xe có thể hoạt động bình thường trở lại, không ảnh hưởng quá nhiều về mặt cơ khí, nhưng nếu để lâu không xử lý, hơi ẩm còn sót lại có thể gây rỉ sét hệ thống điện sau vài tháng sử dụng, và sinh nấm mốc gây độc cho không khí trong xe.
Ngập đến bánh xe: mức nhẹ, có thể khắc phục hoàn toàn
Khi nước chỉ ngập đến bánh, xe chủ yếu bị ảnh hưởng ở phần gầm, phanh và các cảm biến ABS gần bánh xe. Nếu chủ xe không dừng giữa vùng ngập và xe không chết máy, hư hại thường không đáng kể.
Sau khi thoát khỏi khu vực ngập, chủ xe chỉ cần rửa gầm, vệ sinh má phanh, kiểm tra cảm biến và thay dầu phanh, nhớt máy nếu cần. Mức chi phí phục hồi, vệ sinh dao động 2-5 triệu đồng. Xe ở mức ngập này gần như có thể khôi phục hoàn toàn, không để lại ảnh hưởng lâu dài nếu được xử lý sớm.
Bài học xương máu cho những chủ phương tiện liều mình điều khiển ôtô qua đường ngập nước.
Những ngày vừa qua, mưa lớn kéo dài đã khiến nhiều tuyến đường ở Hà Nội rơi vào tình trạng ngập úng nghiêm trọng. Trong lúc di chuyển, tôi chủ quan nghĩ rằng mức nước ngập chỉ ngang bánh xe thì vẫn có thể đi qua được đoạn qua hầm chui dân sinh đại lộ Thăng Long, chiều 3/10. Tuy nhiên, thực tế lại không hề đơn giản như vậy.
Khi xe lao vào vùng nước sâu, phần mũi xe tạo sóng nước dồn về phía trước, khiến nước tràn vào cổ hút gió của động cơ. Hậu quả là xe bị chết máy giữa dòng. Từ đó, hàng loạt rủi ro xảy ra:
Thứ nhất, nếu cố đề nổ lại, rất dễ dẫn đến hiện tượng thủy kích, khiến tay biên bị gãy – lỗi nghiêm trọng nhất của động cơ.
Thứ hai, khi xe bị ngập lâu, nước có thể xâm nhập vào các hộp điều khiển điện tử (ECU, ABS, hộp cầu chì…), gây chập điện hoặc hỏng vi mạch – hậu quả kéo dài, khó khắc phục triệt để.
Thứ ba, nội thất bị ẩm mốc, đặc biệt là mút cách âm, sàn xe và ghế, khiến xe có mùi khó chịu, giảm giá trị sử dụng lâu dài.
Xe Mercedes C250 bị thủy kích khi cố đi qua đường ngập ngày 3/10. Ảnh: Trung Dũng
Hiện tại, chiếc Mercedes C250 của tôi phải nằm xưởng dài ngày. Chi phí khắc phục dự kiến hơn 100 triệu đồng, mà vẫn chưa chắc ổn định hoàn toàn, bởi hệ thống điện trên dòng xe Đức rất phức tạp. Còn việc mua xe mới thì chưa nằm trong khả năng tài chính. Một bài học đắt giá cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.
Lỗi có thể xảy ra khi lái xe qua vùng ngập nước
Theo các kỹ sư ôtô, hiện tượng thủy kích xảy ra khi nước lọt vào buồng đốt trong quá trình piston nén. Nước không thể nén như không khí nên sẽ làm con đội, tay biên hoặc trục khuỷu bị cong hoặc gãy ngay lập tức.
Một số hệ thống nhạy cảm như cổ hút gió đặt thấp (ở cản trước) rất dễ hút nước. Ống xả bị ngập khiến khí không thoát ra ngoài được, làm động cơ “nghẹt thở”. Hộp điện đặt dưới sàn xe (thường ở ghế phụ hoặc khoang cốp) cũng dễ bị ẩm, gây lỗi điện hàng loạt.
Bài học và kinh nghiệm rút ra
Tuyệt đối không chủ quan với nước ngập. Ngay cả khi nước chỉ “ngang bánh”, vẫn tiềm ẩn nguy cơ. Nếu không chắc chắn, hãy dừng lại quan sát hoặc chọn đường khác.
Không cố đề nổ khi xe đã chết máy trong nước. Nếu nước đã vào động cơ, việc cố khởi động chỉ khiến hỏng nặng hơn. Hãy ngắt nguồn điện, gọi cứu hộ kéo xe về garage.
Giữ tốc độ đều và thấp khi đi qua vùng nước nông. Không nên tăng ga hoặc phanh gấp để tránh tạo sóng nước mạnh. Giữ tua máy ở mức vừa phải (1.500–2.000 vòng/phút) tùy kinh nghiệm.
Mercedes C250 được xe cứu hộ đưa về xưởng. Ảnh: Trung Dũng
Sau khi qua vùng ngập, cần kiểm tra xe ngay: Dầu máy, dầu hộp số có bị đổi màu (do lẫn nước) hay không. Phanh, lốp và hệ thống gầm có bị cặn bẩn bám không. Đặc biệt kiểm tra mùi ẩm, sàn xe và hệ thống điện.
Mua bảo hiểm thủy kích. Đây là khoản nhỏ nhưng rất đáng giá, đặc biệt ở các thành phố thường xuyên mưa ngập như Hà Nội, TP HCM.
Lời kết
Một phút chủ quan có thể phải trả giá bằng hàng trăm triệu đồng và mất phương tiện di chuyển hàng tháng trời. Hy vọng chia sẻ thực tế này sẽ giúp các bác tài thận trọng hơn khi di chuyển trong mưa ngập, nhất là trong điều kiện thời tiết thất thường hiện nay.
An toàn không chỉ nằm ở tay lái, mà ở cả sự tỉnh táo và hiểu biết.
