Anh Minh, 36 tuổi, tưởng tinh dịch đặc quánh bởi sinh lý khỏe, song xét nghiệm thấy tinh trùng yếu, ít và dị dạng là nguyên nhân chưa có con.
TS.BS.CK2 Trà Anh Duy, Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health, cho biết bệnh nhân đến khám vì tinh dịch đặc, vón cục nhỏ và khó hóa lỏng. Anh làm việc văn phòng, ít vận động, thường xuyên uống cà phê đặc, ít uống nước. Kết quả tinh dịch đồ cho thấy thể tích và nồng độ thấp hơn ngưỡng bình thường, độ di động kém – thuộc nhóm tinh trùng yếu và dị dạng.
Bác sĩ Duy nhận định nguyên nhân không nằm ở độ đặc mà do bất thường về số lượng, di động và hình thái tinh trùng. Anh Minh được khuyên thay đổi lối sống, uống đủ nước, tập thể dục, giảm caffeine, bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa và tái khám sau ba tháng. Vợ anh cũng được tư vấn kiểm tra sức khỏe sinh sản để có kế hoạch hỗ trợ phù hợp nếu cần.
Tinh dịch là hỗn hợp của tinh trùng và dịch tiết từ nhiều tuyến sinh dục như tuyến tiền liệt, túi tinh và tuyến hành niệu đạo. Sau khi xuất tinh, tinh dịch thường đặc, nhớt rồi hóa lỏng trong 15-30 phút nhờ tác động của enzyme. Nếu quá trình hóa lỏng diễn ra chậm hoặc nhanh bất thường, tinh dịch có thể trông đặc hơn hoặc loãng hơn bình thường.
Theo bác sĩ Duy, nhiều nam giới lầm tưởng tinh trùng đặc là dấu hiệu khỏe mạnh. Thực tế, độ đặc hay loãng chỉ là yếu tố quan sát bên ngoài, không phản ánh chính xác chất lượng tinh trùng. Để biết rõ khả năng thụ thai, cần dựa trên các chỉ số xét nghiệm tinh dịch đồ theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bao gồm số lượng, độ di động và hình thái của tinh trùng.
Bác sĩ xét nghiệm tinh dịch đồ. Ảnh: Lâm Anh
Chất lượng tinh trùng chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như chế độ ăn, vận động, căng thẳng, giấc ngủ, thói quen sử dụng rượu bia và thuốc lá, cũng như môi trường làm việc. Nam giới tiếp xúc thường xuyên với nhiệt độ cao, hóa chất độc hại hoặc tia bức xạ có nguy cơ suy giảm số lượng và chất lượng tinh trùng. Tinh dịch quá đặc có thể liên quan đến mất nước, viêm túi tinh, rối loạn chức năng tuyến tiền liệt, hoặc thời gian kiêng xuất tinh quá lâu.
Bác sĩ khuyến cáo khi đánh giá khả năng sinh sản cần tiếp cận toàn diện, kết hợp thăm khám, xét nghiệm và điều chỉnh lối sống. Tự đánh giá bằng mắt thường dễ dẫn đến hiểu lầm, chậm trễ trong phát hiện nguyên nhân hiếm muộn.
Nếu sau 6-12 tháng quan hệ đều đặn không tránh thai mà chưa có con, hai vợ chồng nên đi khám chuyên khoa. Duy trì lối sống lành mạnh, tránh stress, ăn uống cân bằng, ngủ đủ giấc và hạn chế tiếp xúc độc hại là những biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe sinh sản.
Lê Phương